দৰিদ্ৰতাৰ কাৰণসমূহ কি? (What Causes Poverty)
দুখীয়া লোকৰ গাইগুটীয়া পৰিস্থিতি আৰু বৈশিষ্ট, এই দুটাৰ এটা নাইবা দুয়োটাৰ ভিত্তিত দৰিদ্ৰতাৰ ব্যাখ্যা কৰা হয়। ইয়াৰ কিছুমান উদাহৰণ হ’ল— (১)নিম্ন স্তৰৰ শিক্ষা আৰু পাৰদৰ্শিতা, (২) দুৰ্বলতা, স্বাস্থ্যহীনতা আৰু ৰোগগ্ৰস্থতা, (৩) সামাজিক, অৰ্থনৈতিক আৰু ৰাজনৈতিক অসমতা, (৩) বৈষম্য ইত্যাদি। এইবোৰৰ কাৰণ হ’ল— ১) সামাজিক অৰ্থনৈতিক আৰু ৰাজনৈতিক অসমতা, ২) সামাজিক নিলগীকৰণ(Social Exclusion), 3) নিয়োগহীনতা, 4)ঋণগ্ৰস্থতা, ৫) আয় আৰু সম্পদৰ বিতৰণৰ অসমতা। মুঠ বা সামগ্ৰিক দৰিদ্ৰতা (aggregate poverty) হৈছে গাইগুটীয়া দৰিদ্ৰতাৰ যোগফল। সাধাৰণভাৱে অৰ্থব্যৱস্থা ব্যাপি থকা বিভিন্ন সমস্যা, যেনে— ১) নিম্ন মূলধন গঠন ২) প্ৰয়োজনীয় আন্তঃগাঁথনিৰ অভাৱ ৩) চাহিদাৰ অভাৱ ৪) জনসংখ্যাৰ হেঁচা ৫) সামাজিক কল্যাণমূলক ব্যৱস্থাৰ (nets) সীমাবদ্ধতা ইত্যাদিৰ দ্বাৰাও দৰিদ্ৰতাৰ বিশ্লেষণ কৰা হয়।
দৰিদ্ৰতাৰ বহুতো কাৰণ থাকিব পাৰে, যিবোৰক বহলভাৱে ব্যৱস্থাগত বা ব্যক্তিগত কাৰকত ভাগ কৰিব পাৰি। দৰিদ্ৰতাৰ কিছুমান সাধাৰণ কাৰণ ইয়াত উল্লেখ কৰা হ’ল:
১. শিক্ষা আৰু দক্ষতাৰ অভাৱ: শিক্ষা বা সঠিক দক্ষতা অবিহনে ব্যক্তিসকলে কৰ্মসংস্থাপন বিচাৰি বা নিজকে আৰু পৰিয়াল পোহপাল দিবলৈ যথেষ্ট ধন উপাৰ্জন কৰিবলৈ সংগ্ৰাম কৰিব পাৰে।
২. নিবনুৱা সমস্যা আৰু নিবনুৱা সমস্যাঃ কাম বিচাৰি বা পূৰ্ণকালীন কৰ্মসংস্থাপন নিশ্চিত কৰিব নোৱাৰাৰ ফলত আৰ্থিক অসুৰক্ষিততা আৰু দৰিদ্ৰতাৰ সৃষ্টি হ’ব পাৰে।
৩. কম মজুৰি: কৰ্মসংস্থাপনৰ ক্ষেত্ৰতো কম মজুৰিৰ বাবে ব্যক্তি আৰু পৰিয়ালৰ জীৱন নিৰ্বাহত অসুবিধা হ’ব পাৰে।
৪. বৈষম্য: জাতি, লিংগ, বয়স বা অক্ষমতা আদি কাৰকৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি বৈষম্যই নিয়োগ, শিক্ষা আৰু অন্যান্য সুযোগৰ সুবিধা সীমিত কৰিব পাৰে, যাৰ ফলত দৰিদ্ৰতাত অৰিহণা যোগায়।
৫. অপৰ্যাপ্ত সামাজিক সুৰক্ষাৰ জাল: অপৰ্যাপ্ত সামাজিক সুৰক্ষাৰ জাল, যেনে স্বাস্থ্যসেৱা, খাদ্য সাহায্য বা গৃহ নিৰ্মাণৰ সহায়ৰ অভাৱ, ব্যক্তি আৰু পৰিয়ালক দৰিদ্ৰতাত পেলাব পাৰে।
৬. ঋণৰ সুবিধা সীমিত: ঋণৰ সুবিধা অবিহনে ব্যক্তিসকলে ব্যৱসায় আৰম্ভ কৰিবলৈ বা তেওঁলোকৰ শিক্ষাত বিনিয়োগ কৰিবলৈ সংগ্ৰাম কৰিব পাৰে, যাৰ ফলত তেওঁলোকৰ আয় আহৰণৰ সুযোগ সীমিত হৈ পৰে।
৭. প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ আৰু পৰিৱেশৰ কাৰক: বানপানী বা খৰাং আদি প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগে শস্য আৰু ঘৰ-দুৱাৰ ধ্বংস কৰি আৰ্থিক লোকচান আৰু দৰিদ্ৰতাৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে।
৮. ৰাজনৈতিক অস্থিৰতা আৰু সংঘাতঃ ৰাজনৈতিক অস্থিৰতা আৰু সংঘাতে অৰ্থনীতি বিঘ্নিত কৰি আন্তঃগাঁথনি ধ্বংস কৰি দৰিদ্ৰতা আৰু অৰ্থনৈতিক অসুৰক্ষিততাৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে।
৯. ভৌগোলিক অৱস্থান: আন্তঃগাঁথনি আৰু সেৱাৰ সীমিত সুবিধা থকা দূৰৱৰ্তী বা গ্ৰাম্য অঞ্চলত বাস কৰিলে নিয়োগ, শিক্ষা আৰু অন্যান্য সুযোগ লাভ কৰাত অসুবিধাৰ সৃষ্টি হ’ব পাৰে।
১০. পৰিয়ালৰ পটভূমি আৰু আন্তঃপ্ৰজন্মৰ দৰিদ্ৰতা: দৰিদ্ৰতা আন্তঃপ্ৰজন্মৰ বাবেও হ’ব পাৰে, দৰিদ্ৰ পৰিয়ালত জন্মগ্ৰহণ কৰা শিশুৱে নিজেই দৰিদ্ৰতা অনুভৱ কৰাৰ অধিক আশংকাৰ সন্মুখীন হয়।
উল্লেখযোগ্য যে দৰিদ্ৰতা প্ৰায়ে এইবোৰ আৰু অন্যান্য কাৰকৰ সংমিশ্ৰণৰ ফল, আৰু দৰিদ্ৰতাৰ সমাধানৰ বাবে বহুমুখী পদ্ধতিৰ প্ৰয়োজন যিয়ে ব্যৱস্থাগত আৰু ব্যক্তিগত দুয়োটা কাৰণকে সম্বোধন কৰে।