ভাৰতৰ অসমৰ মাজুলীৰ দৰে বিশ্বৰ বৃহত্তম নদীদ্বীপ, বিভিন্ন জাতি জনগোষ্ঠীৰ মিলনৰ ভূমি, সত্ৰানুষ্ঠানৰ পীঠস্থান, নানাৰঙী দেশী-বিদেশী পৰিভ্ৰমী চৰাইৰ কাল-কাকলিৰ মুখৰ আৰু ইয়াৰ বাসিন্দাসকলৰ জীৱিকাৰ প্ৰতি ভাবুকি কঢ়িয়াই অনা উল্লেখযোগ্য বানপানীৰ সমস্যাৰ সন্মুখীন হৈছে। দ্বীপটোৰ বানপানীৰ প্ৰতি দুৰ্বলতা প্ৰাকৃতিক আৰু মানুহৰ দ্বাৰা সৃষ্টি হোৱা কাৰকৰ সংমিশ্ৰণৰ ফল:
মাজুলী ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদীৰ বানপানীৰ সমভূমিৰ ভিতৰত অৱস্থিত, যাৰ ফলত মাজুলী বাৰ্ষিক বাৰিষাৰ ফলত নদীৰ ফুলনিৰ সন্মুখীন হ’বলগীয়া হয়। ইয়াৰ কম উচ্চতাৰ বাবে প্ৰচণ্ড বৰষুণ আৰু নদীৰ বৃদ্ধি পোৱা পানীৰ সময়ত ই প্লাৱিত হোৱাৰ সম্ভাৱনা থাকে। বাৰিষা বতৰত এই অঞ্চলত প্ৰচণ্ড বৰষুণ হয়, যাৰ ফলত ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদী আৰু ইয়াৰ উপনৈসমূহৰ জলস্তৰ বৃদ্ধি পায়। অতিৰিক্ত পানী মাজুলীলৈ বৈ গৈ দ্বীপটোৰ বৃহৎ অঞ্চল ডুবাই পেলায়। ব্ৰহ্মপুত্ৰ প্ৰবল সোঁত আৰু খহনীয়া প্ৰৱণ পাৰৰ বাবে জনাজাত। নদীৰ পাৰৰ অহৰহ খহনীয়াই মাজুলীৰ ভূমিৰ পৰিমাণ আৰু অধিক হ্ৰাস কৰি বানপানীৰ প্ৰতি ইয়াৰ দুৰ্বলতা আৰু অধিক ভয়াৱহ কৰি তোলে। বাৰিষাৰ সময়ত হিমালয়ৰ হিমবাহৰ গলনাংক আৰু বৰফ গলি যোৱাৰ ফলত তলৰ ফালে ব্ৰহ্মপুত্ৰলৈ বৈ যোৱা পানীৰ আয়তন বৃদ্ধি পায়। এই প্ৰবাহে নদীখনৰ ঢৌত অৰিহণা যোগায় আৰু বানপানীৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি কৰে। ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ জলাশয় অঞ্চলৰ ভিতৰত বনাঞ্চল ধ্বংস, বান্ধ নিৰ্মাণ, আৰু ভূমি ব্যৱহাৰৰ পৰিৱৰ্তনে পানীৰ প্ৰবাহৰ পৰিৱৰ্তন ঘটাব পাৰে, যাৰ ফলত পানীৰ সোঁত দ্ৰুতগতিত বৈ যায় আৰু তলৰ ফালে বানপানীৰ আশংকা বৃদ্ধি পায়।
মাজুলীৰ বানপানীয়ে দ্বীপটোৰ লগতে ইয়াৰ বাসিন্দাসকলৰ ওপৰত কিদৰে প্ৰভাৱ পেলাইছে:
মাজুলী বৈষ্ণৱী সংস্কৃতিৰ কেন্দ্ৰবিন্দু আৰু ইয়াত বহুতো প্ৰাচীন মঠ বা “সত্ৰ” আছে, য’ত পৰম্পৰাগত প্ৰথা আৰু শিক্ষা সংৰক্ষিত হৈ আছে। পুনৰাবৃত্তিমূলক বানপানীয়ে এই সাংস্কৃতিক সম্পদসমূহৰ প্ৰতি ভাবুকি কঢ়িয়াই আনিছে, যাৰ ফলত শতিকাজুৰি চলি অহা ঐতিহ্যক ক্ষতিগ্ৰস্ত কৰাৰ সম্ভাৱনা আছে। বানপানীৰ ফলত বাসিন্দাসকলে ঘৰ-দুৱাৰ খালী কৰিবলগীয়া হয়, যাৰ ফলত অস্থায়ী বা আনকি দীৰ্ঘম্যাদী স্থানচ্যুতিৰ সৃষ্টি হয়। বহু বাসিন্দাৰ প্ৰাথমিক জীৱিকা হিচাপে পৰিগণিত কৃষিৰ ওপৰত যথেষ্ট প্ৰভাৱ পৰিছে, যাৰ ফলত শস্যৰ ক্ষতি আৰু আৰ্থিক অস্থিৰতাৰ সৃষ্টি হয়। বানপানীৰ সময়ত দ্বীপটোৰ আন্তঃগাঁথনি, পথ, বিদ্যালয়, স্বাস্থ্যসেৱাৰ সুবিধাকে ধৰি ক্ষতিগ্ৰস্ত বা ধ্বংস হৈ পৰে, যাৰ ফলত সমাজৰ সামগ্ৰিক উন্নয়ন আৰু মংগলত বাধাৰ সৃষ্টি হয়।
মাজুলীৰ বান সমস্যা সমাধানৰ প্ৰচেষ্টাসমূহ-
- মথাউৰি আৰু খহনীয়া বিৰোধী গঠন নিৰ্মাণৰ লক্ষ্য হৈছে দ্বীপটোক নদীৰ শক্তিৰ পৰা ৰক্ষা কৰা। কিন্তু এই ব্যৱস্থাসমূহে প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হৈছে, যেনে চৰম বানপানীৰ সময়ত ভংগ আৰু পাৰৰ খহনীয়া।
- “চাং ঘৰ” নামৰ উচ্চ ঘৰ নিৰ্মাণ কৰিলে বাসিন্দাসকলে বানপানীৰ পানীৰ ওপৰত থাকিব পাৰে, নিজৰ ঘৰ আৰু সামগ্ৰী সংৰক্ষণ কৰিব পাৰে।
- মাজুলীৰ অনন্য জৈৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণৰ বাবে প্ৰচেষ্টা চলোৱা হৈছে, আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সংস্থা আৰু চৰকাৰসমূহে আৰ্থিক সাহায্য আৰু কাৰিকৰী বিশেষজ্ঞতা প্ৰদানৰ বাবে সহযোগিতা আগবঢ়াইছে।
সামৰণিত ক’ব পাৰি যে মাজুলীৰ বান সমস্যা এক জটিল বিষয় যাৰ বাবে বহুমুখী পন্থাৰ প্ৰয়োজন। আধুনিক উদ্ভাৱনৰ সৈতে পৰম্পৰাগত জ্ঞানৰ ভাৰসাম্য ৰক্ষা কৰা, বহনক্ষম কৃষি, আন্তঃগাঁথনি উন্নয়ন, আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সহযোগিতা দ্বীপটোৰ সাংস্কৃতিক ঐতিহ্য সংৰক্ষণ আৰু পুনৰাবৃত্তিমূলক বানপানীৰ সন্মুখীন হোৱাৰ সময়ত ইয়াৰ বাসিন্দাসকলৰ মংগল নিশ্চিত কৰাৰ বাবে অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ।