অপটিক্স আৰু পদাৰ্থ বিজ্ঞানৰ প্ৰসংগত প্ৰতিফলনে দুটা ভিন্ন মাধ্যমৰ মাজৰ সংযোগস্থলত তৰংগমুখৰ দিশৰ পৰিৱৰ্তনক বুজায়। দৈনন্দিন জীৱনত মানুহে সন্মুখীন হোৱা আটাইতকৈ সাধাৰণ ধৰণৰ প্ৰতিফলন হ’ল পোহৰৰ প্ৰতিফলন। যেতিয়া পোহৰৰ তৰংগই কোনো পৃষ্ঠৰ সন্মুখীন হয়, তেতিয়া ইহঁতে পুনৰ একেটা মাধ্যমলৈ উঠা-নমা কৰিব পাৰে আৰু এই পৰিঘটনাক প্ৰতিফলন বুলি জনা যায়।
প্ৰতিফলনৰ বিষয়ে মূল কথা:
- প্ৰতিফলনৰ নিয়ম: আগতে উল্লেখ কৰা অনুসৰি প্ৰতিফলনৰ নিয়মত কোৱা হৈছে যে প্ৰাদুৰ্ভাৱ কোণটো প্ৰতিফলন কোণৰ সমান। এই নিয়ম পোহৰৰ তৰংগকে ধৰি বিভিন্ন ধৰণৰ তৰংগৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰযোজ্য।
- পৃষ্ঠৰ পাৰস্পৰিক ক্ৰিয়া: প্ৰতিফলন হয় যেতিয়া পোহৰে (বা আন তৰংগে) এনে পৃষ্ঠৰ সন্মুখীন হয় যিয়ে ইয়াক পাৰ হ’বলৈ নিদিয়ে, যাৰ ফলত তৰংগটো পিছলৈ বাউঞ্চ হয়।
- মসৃণ পৃষ্ঠ: স্পষ্ট আৰু সুকীয়া প্ৰতিফলনৰ বাবে পৃষ্ঠভাগ মসৃণ হ’ব লাগে আৰু ভাল প্ৰতিফলক হিচাপে কাম কৰিব লাগে। উদাহৰণস্বৰূপে আইনা, শান্ত পানীৰ পৃষ্ঠ, আৰু পলিচ কৰা ধাতু।
- একাধিক প্ৰতিফলন: যেতিয়া পোহৰ একাধিক পৃষ্ঠৰ পৰা ক্ৰমাগতভাৱে প্ৰতিফলিত হয়, তেতিয়া আপুনি একাধিক প্ৰতিফলন পায়। ইয়াৰ ফলত দাপোনত একাধিক ছবি বা হস্তক্ষেপৰ আৰ্হিৰ দৰে প্ৰভাৱ পৰিব পাৰে।
- ভাৰ্চুৱেল ইমেজ: দাপোনৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰতিফলিত পোহৰৰ ৰশ্মিবোৰ দাপোনৰ পিছফালে থকা এটা বিন্দুত একত্ৰিত হোৱা যেন লাগিব পাৰে। এই বিন্দুতে এটা ভাৰ্চুৱেল ছবি গঠন হয়।
পদাৰ্থ বিজ্ঞান আৰু আলোক বিজ্ঞানৰ প্ৰতিফলন এক মৌলিক ধাৰণা আৰু ই বিভিন্ন প্ৰয়োগ যেনে দাপোন, লেন্স আৰু অন্যান্য আলোকীয় যন্ত্ৰত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে। প্ৰতিফলনৰ সময়ত তৰংগৰ আচৰণ বুজিলে আমি দাপোনত বস্তু আৰু ছবি কেনেকৈ চাওঁ, লগতে পোহৰে বিভিন্ন পৃষ্ঠৰ সৈতে কেনেকৈ ক্ৰিয়া কৰে সেই বিষয়েও ব্যাখ্যা কৰাত সহায় কৰে।
দাপোন কাক বোলে
দাপোন হৈছে মসৃণ, অতি চিকচিকিয়া পৃষ্ঠ যিয়ে পোহৰক এনেদৰে প্ৰতিফলিত কৰে যে ই ইয়াৰ মূল গুণগত মানৰ বহুখিনি সংৰক্ষণ কৰে। দাপোন সাধাৰণতে ব্যক্তিগত গ্ৰুমিং, সজ্জা, অপটিকেল ডিভাইচ আদি বিভিন্ন কামত ব্যৱহাৰ কৰা হয়। বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ দাপোন আছে যদিও প্ৰতিফলনৰ নীতিৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি সকলোৱে কাম কৰে।
দাপোনৰ বিষয়ে কিছুমান মূল কথা ইয়াত উল্লেখ কৰা হ’ল:
দাপোনৰ প্ৰকাৰ(Types of mirror):
- প্লেন মিৰ’ৰ: পোহৰ প্ৰতিফলিত কৰি উলম্ব আৰু প্ৰতিফলিত হোৱা বস্তুটোৰ সৈতে একে আকাৰৰ ভাৰ্চুৱেল ছবি উৎপন্ন কৰা এটা সমতল দাপোন।
- অৱতল দাপোন: ভিতৰলৈ বক্ৰ হয়, আৰু বস্তুটোৰ দূৰত্বৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি ই বাস্তৱ বা ভাৰ্চুৱেল ছবি গঠন কৰিব পাৰে। মেকআপ দাপোন আৰু শ্বেভিং দাপোনৰ দৰে প্ৰয়োগত অৱতল দাপোন ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
- উত্তল দাপোন: বাহিৰলৈ বক্ৰ হয় আৰু সদায় ভাৰ্চুৱেল, হ্ৰাস পোৱা ছবি গঠন কৰে। উত্তল দাপোন প্ৰায়ে বাহনত নিৰাপত্তা দাপোন আৰু চাইড-ভিউ দাপোনৰ দৰে প্ৰয়োগত ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
দাপোনত প্ৰতিফলন(Reflection in mirrors):
- প্ৰতিফলনৰ নিয়মটো দাপোনৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰযোজ্য, ইয়াত কোৱা হৈছে যে প্ৰাদুৰ্ভাৱৰ কোণটো প্ৰতিফলন কোণৰ সমান।
আঘাতপ্ৰাপ্ত পোহৰৰ ৰশ্মি, প্ৰতিফলিত পোহৰৰ ৰশ্মি আৰু স্বাভাৱিক (দাপোনৰ পৃষ্ঠৰ লগত লম্ব ৰেখা) আটাইবোৰ একে সমতলত পৰি থাকে।
ভাৰ্চুৱেল ছবি(Virtual images):
- দাপোনসমূহে ভাৰ্চুৱেল ছবি সৃষ্টি কৰিব পাৰে যিবোৰ দাপোনৰ পিছফালে থকা যেন লাগে। সমতল দাপোণে সদায় ভাৰ্চুৱেল ছবি উৎপন্ন কৰে, আনহাতে অৱতল আৰু উত্তল দাপোণে বস্তুৰ অৱস্থানৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি ভাৰ্চুৱেল বা বাস্তৱ ছবি উৎপন্ন কৰিব পাৰে।
আবেদন(Applications):
- ব্যক্তিগত গ্ৰুমিংৰ বাবে বাথৰুম আৰু শোৱা কোঠাত, ৰিয়াৰ-ভিউ আৰু চাইড-ভিউ মিৰ’ৰৰ বাবে অটোমোটিভ বাহনত, টেলিস্কোপ আৰু কেমেৰাত, বৈজ্ঞানিক পৰীক্ষাত দাপোন ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
প্ৰতিফলনশীলতা(Reflectivity):
- দাপোনবোৰৰ প্ৰতিফলন ক্ষমতা উচ্চ হোৱাকৈ ডিজাইন কৰা হয়, অৰ্থাৎ ইহঁতে আঘাতপ্ৰাপ্ত পোহৰৰ বেছিভাগেই কাৰ্যক্ষমভাৱে প্ৰতিফলিত কৰে। কাঁচৰ দাপোনৰ বাবে ৰূপালীকৰণ (ধাতুৰ পাতল তৰপেৰে আৱৰণ দিয়া, প্ৰায়ে ৰূপ) আদি প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে এই কাম সম্ভৱ হয়।
দাপোনবোৰে আমাৰ দৈনন্দিন জীৱনত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে, আমাৰ চেহেৰা পৰীক্ষা কৰা, নিৰাপদে গাড়ী চলোৱা, বিভিন্ন অপটিকেল ডিভাইচৰ জৰিয়তে আমাৰ দৃশ্যমান অভিজ্ঞতা বৃদ্ধি কৰা আদি কামত আমাক সহায় কৰে।