বেংকৰ হাৰ হ’ল কেন্দ্ৰীয় বেংকে বাণিজ্যিক বেংক বা বিত্তীয় প্ৰতিষ্ঠানক হ্ৰস্বম্যাদী উদ্দেশ্যত ধন ধাৰে দিয়া সুতৰ হাৰ। কেন্দ্ৰীয় বেংকে ধনৰ যোগান নিয়ন্ত্ৰণ, মুদ্ৰাস্ফীতি নিয়ন্ত্ৰণ, অৰ্থনীতি সুস্থিৰ কৰাৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা এক গুৰুত্বপূৰ্ণ আহিলা।
মূল পইণ্টসমূহ:
১. মুদ্ৰানীতিত ভূমিকা:
ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংক (আৰ বি আই), ফেডাৰেল ৰিজাৰ্ভ (আমেৰিকা), বা ইউৰোপীয় কেন্দ্ৰীয় বেংক (ই চি বি) আদি কেন্দ্ৰীয় বেংকসমূহে সমগ্ৰ অৰ্থনীতিতে ঋণ আৰু ঋণৰ হাৰক প্ৰভাৱিত কৰিবলৈ বেংকৰ হাৰ সালসলনি কৰে।
বেংকৰ হাৰ বৃদ্ধিয়ে ঋণ লোৱাটো অধিক ব্যয়বহুল কৰি তোলে, অতিৰিক্ত লিকুইডিটিক নিৰুৎসাহিত কৰে আৰু মুদ্ৰাস্ফীতি নিয়ন্ত্ৰণ কৰে।বেংকৰ হাৰ হ্ৰাস পালে ঋণ লোৱাটো সস্তা হৈ পৰে, যাৰ ফলত অৰ্থনৈতিক বৃদ্ধিৰ বাবে ব্যয় আৰু বিনিয়োগক উৎসাহিত কৰা হয়।
২. বাণিজ্যিক বেংকৰ ওপৰত প্ৰভাৱ:
কেন্দ্ৰীয় বেংকে যেতিয়া বেংকৰ হাৰ বৃদ্ধি কৰে, তেতিয়া বাণিজ্যিক বেংকে প্ৰায়ে ঋণ আৰু জমা ধনৰ হাৰ বৃদ্ধি কৰি অধিক খৰচ নিজৰ গ্ৰাহকলৈ প্ৰেৰণ কৰে। ইয়াৰ বিপৰীতে বেংকৰ হাৰ কম হ’লে সাধাৰণতে ঋণ লোৱাসকলৰ সুতৰ হাৰ হ্ৰাস পায়।
৩. Repo Rate ৰ পৰা পাৰ্থক্য:
বেংকৰ হাৰ সাধাৰণতে দীৰ্ঘম্যাদী ঋণৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয়, আনহাতে ৰেপো হাৰ হ্ৰস্বম্যাদী ঋণৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। বেংক ৰেটৰ ঋণত জামিন জড়িত নহয়, আনহাতে ৰেপ’ ৰেটৰ লেনদেনত চৰকাৰী ছিকিউৰিটিজৰ সমৰ্থন কৰা হয়।
উদাহৰণ:
যদিহে কেন্দ্ৰীয় বেংকে বেংকৰ হাৰ ৫%ৰ পৰা ৬%লৈ বৃদ্ধি কৰে তেন্তে বাণিজ্যিক বেংকে তেওঁলোকৰ গ্ৰাহকৰ পৰা লোৱা সুতৰ হাৰ বৃদ্ধি কৰিব পাৰে, যাৰ ফলত ঋণ ব্যয়বহুল হৈ পৰে আৰু অৰ্থনীতিত ঋণৰ পৰিমাণ হ্ৰাস পাব পাৰে।
গুৰুত্ব:
বেংকৰ হাৰ এখন দেশৰ মুদ্ৰানীতিৰ স্থিতিৰ এক জটিল সূচক আৰু ই মুদ্ৰাস্ফীতি, লিকুইডিটি, আৰু অৰ্থনৈতিক বৃদ্ধিক প্ৰভাৱিত কৰি অৰ্থনৈতিক স্থিতিশীলতা পৰিচালনা কৰাত সহায় কৰে।