বহনক্ষম পৰ্যটন, যাক দায়িত্বশীল পৰ্যটন বা পৰিৱেশ পৰ্যটন বুলিও কোৱা হয়, ভ্ৰমণ আৰু পৰ্যটনৰ এক পদ্ধতি যাৰ লক্ষ্য হৈছে পৰিৱেশৰ ওপৰত নেতিবাচক প্ৰভাৱ কম কৰা, স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সহায় কৰা, আৰু গন্তব্যস্থানৰ দীৰ্ঘম্যাদী বহনক্ষমতাক প্ৰসাৰ কৰা। ইয়াৰ লগত সচেতন বাছনি কৰা আৰু প্ৰাকৃতিক আৰু সাংস্কৃতিক সম্পদ সংৰক্ষণত অৰিহণা যোগোৱা পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰাটো জড়িত হৈ আছে, একে সময়তে স্থানীয় অৰ্থনীতি আৰু সম্প্ৰদায়সমূহক ইতিবাচক সুবিধা প্ৰদান কৰা।
বহনক্ষম পৰ্যটনৰ মূল নীতিসমূহৰ ভিতৰত আছে:
ক) পৰিৱেশ সংৰক্ষণঃ বহনক্ষম পৰ্যটনে প্ৰাকৃতিক পৰিৱেশ আৰু জৈৱ বৈচিত্ৰ্যক সুৰক্ষা আৰু সংৰক্ষণ কৰিব বিচাৰে। ই প্ৰদূষণ, আৱৰ্জনা সৃষ্টি, আৰু প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ অভাৱ কম কৰা পদ্ধতিসমূহক প্ৰসাৰিত কৰে। ইয়াৰ উপৰিও পৰিৱেশ তন্ত্ৰ সংৰক্ষণ আৰু বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণৰ প্ৰসাৰক উৎসাহিত কৰে।
খ) আৰ্থ-সাংস্কৃতিক লাভ: বহনক্ষম পৰ্যটনে স্থানীয় জনগোষ্ঠীসমূহৰ আৰ্থ-সাংস্কৃতিক প্ৰামাণ্যতাক সন্মান আৰু সমৰ্থন কৰে। ইয়াৰ লগত স্থানীয় লোকৰ সৈতে জড়িত হোৱা, তেওঁলোকৰ ৰীতি-নীতি, পৰম্পৰা আৰু অধিকাৰক সন্মান কৰা, আৰু তেওঁলোকৰ অৰ্থনৈতিক আৰু সামাজিক মংগলৰ বাবে সহায় কৰা জড়িত। ইয়াৰ লক্ষ্য হৈছে স্থানীয় নিয়োগৰ সুযোগ সৃষ্টি কৰা, সম্প্ৰদায়সমূহক সবলীকৰণ কৰা, আৰু সাংস্কৃতিক বিনিময় আৰু বুজাবুজিৰ পোষকতা কৰা।
গ) অৰ্থনৈতিক জীৱন ধাৰণ ক্ষমতা: বহনক্ষম পৰ্যটনৰ লক্ষ্য হৈছে আতিথ্য সম্প্ৰদায়ৰ অৰ্থনৈতিক উন্নয়নত অৰিহণা যোগোৱা। ই পৰ্যটন সম্পৰ্কীয় আয়ৰ ন্যায্য বিতৰণৰ প্ৰসাৰ ঘটায়, স্থানীয় ব্যৱসায়ীক সমৰ্থন কৰে, আৰু স্থানীয়ভাৱে উৎপাদিত সামগ্ৰী আৰু সেৱা ক্ৰয় কৰাত উৎসাহিত কৰে। ইয়াৰ উপৰিও ই হ্ৰস্বম্যাদী লাভৰ পৰিৱৰ্তে দীৰ্ঘম্যাদী অৰ্থনৈতিক জীৱনমুখীতাৰ গুৰুত্বৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে।
ঘ) সম্প্ৰদায়ৰ জড়িততা: বহনক্ষম পৰ্যটনে পৰ্যটন উন্নয়নৰ সৈতে জড়িত সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ প্ৰক্ৰিয়াত স্থানীয় জনগোষ্ঠীসমূহৰ সক্ৰিয় অংশগ্ৰহণ আৰু জড়িততাক উৎসাহিত কৰে। ই পৰ্যটন উদ্যোগ, স্থানীয় সম্প্ৰদায়, আৰু চৰকাৰৰ মাজত অংশীদাৰিত্ব আৰু সহযোগিতাক লাভান্বিত কৰে যাতে পৰ্যটনৰ সুবিধা আৰু প্ৰভাৱসমূহ যাতে সামূহিকভাৱে ভাগ-বতৰা আৰু পৰিচালনা কৰা হয়।
ঙ) দৰ্শনাৰ্থী শিক্ষা: বহনক্ষম পৰ্যটনই ভ্ৰমণকাৰীসকলক বহনক্ষম পদ্ধতিৰ বিষয়ে জ্ঞান প্ৰদান আৰু সজাগতা সৃষ্টিৰ গুৰুত্বৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে। ই দায়িত্বশীল আচৰণক উৎসাহিত কৰে, যেনে আৱৰ্জনা হ্ৰাস কৰা, সম্পদ সংৰক্ষণ কৰা, স্থানীয় সংস্কৃতিক সন্মান কৰা, আৰু স্থানীয় ব্যৱসায়ক সমৰ্থন কৰা। দৰ্শনাৰ্থী শিক্ষাই বহনক্ষমতাৰ মানসিকতাক প্ৰসাৰিত কৰাত সহায় কৰে আৰু ভ্ৰমণকাৰীসকলক জ্ঞাত বাছনি কৰিবলৈ সক্ষম কৰে।
এই নীতিসমূহক পৰ্যটন পৰিকল্পনা, উন্নয়ন আৰু পৰিচালনাৰ সৈতে একত্ৰিত কৰি বহনক্ষম পৰ্যটনৰ লক্ষ্য হৈছে ভ্ৰমণকাৰী, আতিথ্য প্ৰদানকাৰী সম্প্ৰদায় আৰু পৰিৱেশৰ মাজত এক ইতিবাচক আৰু সুষম সম্পৰ্ক গঢ়ি তোলা। গন্তব্যস্থানৰ প্ৰাকৃতিক আৰু সাংস্কৃতিক সম্পদ সংৰক্ষণ কৰি বৰ্তমান আৰু ভৱিষ্যত প্ৰজন্মই যাতে পৰ্যটন উপভোগ কৰিব পাৰে তাৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখিব বিচাৰে।
