১৪ ফেব্ৰুৱাৰীত উদযাপন কৰা ভেলেণ্টাইন ডে’ৰ এক সমৃদ্ধ আৰু বৈচিত্ৰময় ইতিহাস আছে য’ত খ্ৰীষ্টান আৰু প্ৰাচীন ৰোমান পৰম্পৰাৰ উপাদানসমূহৰ সংমিশ্ৰণ ঘটিছে। ইয়াৰ উৎপত্তি আৰু বিৱৰ্তনৰ এক আভাস ইয়াত দিয়া হ’ল:
প্ৰাচীন ৰোমান শিপা
লুপাৰকেলিয়া:(Lupercalia) ভেলেণ্টাইন ডে’ৰ অন্যতম প্ৰাচীন পূৰ্বসূৰী আছিল ৰোমান উৎসৱ লুপাৰকেলিয়া, যিটো ১৩ ফেব্ৰুৱাৰীৰ পৰা ১৫ ফেব্ৰুৱাৰীলৈকে উদযাপন কৰা হয়। এই উৎসৱটো ৰোমান কৃষিৰ দেৱতা ফাউনাছ আৰু ৰোমৰ প্ৰতিষ্ঠাপক ৰোমুলাছ আৰু ৰেমুছৰ নামত উৎসৰ্গা কৰা হৈছিল। ইয়াৰ লগত প্ৰজনন কাৰ্য্য আৰু লটাৰীৰ জৰিয়তে মহিলাক পুৰুষৰ সৈতে যোৰ কৰাটো জড়িত আছিল।
খ্ৰীষ্টান প্ৰভাৱ
চেণ্ট ভেলেণ্টাইন: ভেলেণ্টাইন নামৰ এজন বা ততোধিক আদিম খ্ৰীষ্টান শ্বহীদৰ নামেৰে এই দিনটোৰ নামকৰণ কৰা হৈছে। আটাইতকৈ জনপ্ৰিয় কিংবদন্তি অনুসৰি ৩য় শতিকাৰ সময়ছোৱাত ভেলেণ্টাইন ৰোমৰ এজন পুৰোহিত আছিল। সম্ৰাট দ্বিতীয় ক্লাউডিয়াছে অবিবাহিত পুৰুষে উন্নত সৈনিক গঠন কৰে বুলি বিশ্বাস কৰি যুৱকসকলৰ বিবাহ নিষিদ্ধ কৰিছিল। ভেলেণ্টাইনে এই আদেশক অৱজ্ঞা কৰি যুৱ প্ৰেমিকৰ বাবে গোপনে বিবাহ সম্পন্ন কৰে। যেতিয়া তেওঁৰ এই কাৰ্য্যৰ আৱিষ্কাৰ হয়, তেতিয়া ১৪ ফেব্ৰুৱাৰীত তেওঁক ফাঁচী দিয়া হয়।
Martyrology: আন এটা কিংবদন্তি অনুসৰি খ্ৰীষ্টানসকলক কঠোৰ ৰোমান কাৰাগাৰৰ পৰা পলায়ন কৰাত সহায় কৰাৰ বাবে ভেলেণ্টাইনক হত্যা কৰা হৈছিল। কোৱা হয় যে তেওঁ কাৰাগাৰত থকাৰ সময়ত প্ৰেমত পৰা এগৰাকী কণমানি ছোৱালীলৈ প্ৰথম “ভেলেন্টাইন” শুভেচ্ছা পঠিয়াইছিল, “ফ্ৰম ইউৰ ভেলেণ্টাইন” বুলি স্বাক্ষৰ কৰিছিল।
মধ্যযুগীয় যুগ
জিঅ’ফ্ৰে চ’চাৰ(Geoffrey Chaucer): ভেলেণ্টাইন ডে’ আৰু ৰোমান্টিক প্ৰেমৰ মাজৰ সম্পৰ্ক মধ্যযুগত আৰু অধিক চিমেণ্টেৰে গঢ় লৈ উঠিছিল। ইংৰাজ কবি জিঅ’ফ্ৰে চ’চাৰে ১৩৮২ চনত “পাৰ্লিয়ামেণ্ট অৱ ফ’লেছ” শীৰ্ষক কবিতা লিখিছিল য’ত দৰবাৰী প্ৰেমৰ পৰম্পৰাক চেণ্ট ভেলেণ্টাইনৰ উৎসৱ দিৱস উদযাপনৰ সৈতে সংযোগ কৰা হৈছিল।
দৰবাৰী প্ৰেম(Courtly Love): এই সময়ছোৱাত প্ৰেমিক-প্ৰেমিকাৰে ১৪ ফেব্ৰুৱাৰীত হাতেৰে লিখা টোকা আৰু মৰমৰ টোকেন বিনিময় কৰাটো সাধাৰণ হৈ পৰিছিল। আজিও থকা আটাইতকৈ পুৰণি ভেলেণ্টাইনটো হৈছে ১৪১৫ চনত অৰলিন্সৰ ড্যুক চাৰ্লছে লণ্ডনৰ টাৱাৰত বন্দী হৈ থকাৰ সময়ত পত্নীলৈ লিখা এটা কবিতা।
আধুনিক উদযাপন
বাণিজ্যিকীকৰণ(Commercialization): ১৮ শতিকাৰ ভিতৰত ইংলেণ্ডত বন্ধু-বান্ধৱী আৰু প্ৰেমিক-প্ৰেমিকাৰে মৰমৰ সৰু সৰু টোকেন বা হাতেৰে লিখা টোকা বিনিময় কৰাটো সাধাৰণ হৈ পৰিছিল। ১৯ শতিকাৰ ভিতৰত ছপা প্ৰযুক্তিৰ উন্নতিৰ বাবে লিখিত চিঠিৰ ঠাইত ছপা কাৰ্ড ল’বলৈ আৰম্ভ কৰে। “আমেৰিকান ভেলেণ্টাইনৰ মাতৃ” নামেৰে পৰিচিত এষ্টাৰ এ হাউলেণ্ডে ১৮৪০ চনৰ পৰা ভেলেণ্টাইন কাৰ্ডৰ গণ উৎপাদন আৰম্ভ কৰিছিল।
বিশ্ব ব্যাপি: আজি বিশ্বৰ বহু দেশত ভেলেণ্টাইন ডে’ উদযাপন কৰা হয় যদিও ৰীতি-নীতি আৰু পৰম্পৰা বেলেগ বেলেগ। কাৰ্ড, ফুল, চকলেট, আৰু অন্যান্য উপহাৰৰ বিনিময়ৰ সৈতে ই এক উল্লেখযোগ্য ব্যৱসায়িক বন্ধৰ দিনত পৰিণত হৈছে।
সাংস্কৃতিক ভিন্নতা
বিভিন্ন পৰম্পৰাঃ কিছুমান সংস্কৃতিত ভেলেণ্টাইন ডে’ কেৱল ৰোমান্টিক প্ৰেমৰ বিষয় নহয় বৰঞ্চ বন্ধু-বান্ধৱ আৰু পৰিয়ালৰ প্ৰতিও কৃতজ্ঞতা প্ৰকাশ কৰা হয়। উদাহৰণস্বৰূপে, ফিনলেণ্ডত ইয়াক “Ystävänpäivä” বুলি জনা যায়, যাৰ অনুবাদ হ’ল “বন্ধু দিৱস”।
সামৰণিত
ভেলেণ্টাইন ডে’ৰ প্ৰাচীন ৰোমান শিপা আৰু খ্ৰীষ্টান শ্বহীদ হোৱাৰ পৰাই প্ৰেম আৰু মৰমৰ বিশ্বব্যাপী উদযাপনলৈ পৰিণত হৈছে। ইয়াৰ ইতিহাস মিথ, ধৰ্ম আৰু পৰম্পৰাৰ মিশ্ৰণ, যাৰ ফলত ই এক অনন্য আৰু চিৰস্থায়ী বন্ধৰ দিন।