কেন্দ্ৰীয় বেংক আৰু বাণিজ্যিক
বেংক দুয়োটা বিত্তীয় প্ৰতিষ্ঠান, কিন্তু ইহঁতে বিভিন্ন উদ্দেশ্য সাধন কৰে আৰু ইয়াৰ ভূমিকা
আৰু কাৰ্য্য সুকীয়া।
১. উদ্দেশ্যঃ কেন্দ্ৰীয় বেংক হৈছে
এখন দেশৰ শীৰ্ষ বিত্তীয় প্ৰতিষ্ঠান আৰু ই মুদ্ৰানীতি নিয়ন্ত্ৰণ, বিত্তীয়
ব্যৱস্থাৰ তদাৰক, আৰু মুদ্ৰা পৰিচালনাৰ দায়িত্ব লয়। আনহাতে বাণিজ্যিক
বেংকসমূহে মূলতঃ জমা ধন গ্ৰহণ আৰু ব্যৱসায় আৰু ব্যক্তিক ধন ঋণ দিয়াৰ ব্যৱসায়ত
জড়িত।
২. কৰ্তৃত্বঃ বাণিজ্যিক বেংক আৰু
অন্যান্য বিত্তীয় প্ৰতিষ্ঠানৰ ওপৰত কেন্দ্ৰীয় বেংকৰ নিয়ন্ত্ৰণ আৰু তত্বাৱধায়ক
কৰ্তৃত্ব থাকে। তেওঁলোকে সুতৰ হাৰ, সংৰক্ষিত প্ৰয়োজনীয়তা আৰু অন্যান্য নিয়ন্ত্ৰণ নীতি
নিৰ্ধাৰণ কৰে যিবোৰ বাণিজ্যিক বেংকে মানি চলিব লাগিব। বাণিজ্যিক বেংকসমূহে
কেন্দ্ৰীয় বেংকৰ অনুজ্ঞাপত্ৰ আৰু তত্বাৱধানত কাম কৰে।
৩. ধন সৃষ্টিঃ মুদ্ৰা সৃষ্টি আৰু
জাৰি কৰাৰ একচেটিয়া কৰ্তৃত্ব কেন্দ্ৰীয় বেংকৰ। বাণিজ্যিক বেংকৰ মুদ্ৰা সৃষ্টিৰ
ক্ষমতা নাই যদিও ঋণ প্ৰক্ৰিয়াৰ জৰিয়তে জমা ধন সৃষ্টি কৰিব পাৰে, যাৰ ফলত ধনৰ
যোগান বৃদ্ধি পাব পাৰে।
৪. শেষ উপায়ৰ ঋণদাতাঃ কেন্দ্ৰীয়
বেংকসমূহে বিত্তীয় সংকটৰ সময়ত শেষ উপায়ৰ ঋণদাতা হিচাপে কাম কৰে, বাণিজ্যিক
বেংক আৰু অন্যান্য বিত্তীয় প্ৰতিষ্ঠানসমূহক লিকুইডিটি আৰু জৰুৰীকালীন পুঁজি
প্ৰদান কৰে। বাণিজ্যিক বেংকৰ এই ভূমিকা নাই আৰু আন বেংকক জৰুৰীকালীন পুঁজি প্ৰদান
কৰিবলৈও সজ্জিত নহয়।
৫. লাভৰ উদ্দেশ্যঃ বাণিজ্যিক
বেংকসমূহ লাভমুখী প্ৰতিষ্ঠান আৰু ইয়াৰ অস্তিত্ব তেওঁলোকৰ শ্বেয়াৰহোল্ডাৰসকলৰ
বাবে লাভৰ সৃষ্টি কৰিবলৈ। আনহাতে কেন্দ্ৰীয় বেংকসমূহ লাভমুখী নহয় আৰু
শ্বেয়াৰহোল্ডাৰো নাই। তেওঁলোকৰ প্ৰধান উদ্দেশ্য হৈছে আৰ্থিক আৰু আৰ্থিক
স্থিতিশীলতা বৃদ্ধি কৰা।
সামগ্ৰিকভাৱে কেন্দ্ৰীয় বেংক আৰু বাণিজ্যিক বেংকসমূহৰ কিছু সাদৃশ্য থাকিলেও বিত্তীয় ব্যৱস্থাত ইহঁতে সুকীয়া ভূমিকা পালন কৰে, কেন্দ্ৰীয় বেংকে ব্যৱস্থাটোৰ নিয়ন্ত্ৰক আৰু তত্বাৱধায়ক হিচাপে কাম কৰে, আনহাতে বাণিজ্যিক বেংকসমূহে বেংকিং সেৱা প্ৰদান আৰু তেওঁলোকৰ শ্বেয়াৰহোল্ডাৰসকলৰ বাবে লাভৰ সৃষ্টি কৰাত গুৰুত্ব দিয়ে।