মাটিত খেতি কৰা, শস্যৰ খেতি কৰা, জীৱ-জন্তু পালন কৰি খাদ্য, আঁহ, ঔষধি উদ্ভিদ, আৰু মানুহৰ জীৱন ধাৰণ আৰু বৃদ্ধিৰ বাবে অপৰিহাৰ্য অন্যান্য সামগ্ৰী উৎপাদন কৰা বিজ্ঞান, কলা আৰু অভ্যাসক কৃষি বোলে, চমুকৈ শস্য উৎপাদন আৰু পশুপালন কাৰ্যকে কৃষি বুলি ধৰি লৱ পাৰি। খাদ্য আৰু সম্পদৰ যোগান ধৰি সভ্যতাৰ মেৰুদণ্ড গঠন কৰা ই অন্যতম পুৰণি আৰু মৌলিক মানৱীয় কাৰ্য্যকলাপ।
কৃষিৰ মূল উপাদানসমূহ
- শস্য খেতি: শস্য, ফল-মূল, শাক-পাচলি, নগদ শস্য আদি উদ্ভিদ খেতি কৰা।
- পশুপালন: গাখীৰ, মাংস, কণী, আৰু অন্যান্য সামগ্ৰীৰ বাবে গৰু, ভেড়া, হাঁহ-কুকুৰা, মাছৰ দৰে জীৱ-জন্তু পালন কৰা।
- মাটি ব্যৱস্থাপনাঃ গছৰ অনুকূল বৃদ্ধি নিশ্চিত কৰিবলৈ মাটিৰ উৰ্বৰতা আৰু স্বাস্থ্য বজাই ৰখা।
- জলসিঞ্চন: শস্যৰ বৃদ্ধিত সহায়ক হোৱাকৈ প্ৰাকৃতিক বা কৃত্ৰিম উপায়েৰে শস্যক পানী যোগান ধৰা।
- কীট-পতংগ আৰু ৰোগ নিয়ন্ত্ৰণঃ জৈৱিক বা ৰাসায়নিক পদ্ধতি ব্যৱহাৰ কৰি শস্য আৰু পশুধনক কীট-পতংগ আৰু ৰোগৰ পৰা ৰক্ষা কৰা।
কৃষিৰ প্ৰকাৰ
- জীৱিকাৰ বাবে কৃষি: কৃষকৰ পৰিয়ালৰ প্ৰয়োজন পূৰণ কৰিব পৰাকৈ পৰ্যাপ্ত খাদ্য উৎপাদনত মনোনিৱেশ কৰা, ব্যৱসায়ৰ বাবে উদ্বৃত্ত কম।
- বাণিজ্যিক কৃষি: বজাৰত বিক্ৰীৰ বাবে শস্য আৰু পশুধন উৎপাদনৰ লক্ষ্যৰে বৃহৎ পৰিসৰৰ কৃষি।
- জৈৱিক কৃষি: বহনক্ষম আৰু পৰিৱেশ-বন্ধুত্বপূৰ্ণ পদ্ধতিৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰি কৃত্ৰিম ৰাসায়নিক পদাৰ্থ পৰিহাৰ কৰে।
- নিবিড় কৃষি: উন্নত প্ৰযুক্তি আৰু ইনপুটৰ ব্যৱহাৰৰ জৰিয়তে সৰু অঞ্চলৰ পৰা উৎপাদন সৰ্বাধিক কৰে।
- বিস্তৃত কৃষি: প্ৰতি হেক্টৰত নূন্যতম সামগ্ৰী আৰু কম উৎপাদনেৰে বৃহৎ অঞ্চলত খেতি কৰাটো জড়িত।
কৃষিৰ গুৰুত্ব
- খাদ্য সুৰক্ষা: মানুহৰ খোৱাৰ বাবে খাদ্যৰ প্ৰাথমিক উৎস প্ৰদান কৰে।
- অৰ্থনৈতিক বৃদ্ধি: বহু দেশৰ জিডিপি আৰু নিয়োগত যথেষ্ট অৰিহণা যোগায়।
- কেঁচামাল: উদ্যোগৰ বাবে সামগ্ৰী যোগান ধৰে, যেনে বস্ত্ৰৰ বাবে কপাহ আৰু চেনি উৎপাদনৰ বাবে চুপাৰি।
- সাংস্কৃতিক তাৎপৰ্য্য: বিশ্বৰ বহুতো পৰম্পৰা, উৎসৱ, আৰু সাংস্কৃতিক পদ্ধতিৰ ভিত্তি গঠন কৰে।
- পৰিৱেশৰ প্ৰভাৱ: পৰিৱেশ তন্ত্ৰ, জৈৱ বৈচিত্ৰ্য, আৰু জলবায়ু পৰিৱৰ্তনক প্ৰভাৱিত কৰে, যাৰ ফলত বহনক্ষম পদ্ধতিসমূহ অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ।
মূলতঃ কৃষি কেৱল খাদ্য উৎপাদন কৰাই নহয়, জীৱন আৰু উন্নয়ন বজাই ৰাখিবলৈ মানুহ, প্ৰকৃতি আৰু অৰ্থনৈতিক ব্যৱস্থাৰ মাজত সমন্বয় নিশ্চিত কৰাটোও।