মূলধন বজাৰ হৈছে এনে বিত্তীয় বজাৰ য’ত ব্যক্তি, ব্যৱসায়ী আৰু চৰকাৰে ষ্টক আৰু বণ্ডৰ দৰে বিত্তীয় ছিকিউৰিটিৰ ব্যৱসায় কৰি দীৰ্ঘম্যাদী ধন সংগ্ৰহ কৰিব পাৰে। এই বজাৰসমূহ অৰ্থনৈতিক বৃদ্ধিৰ বাবে অতি প্ৰয়োজনীয় কাৰণ ইয়াৰ দ্বাৰা সঞ্চয়ক উৎপাদনশীল বিনিয়োগলৈ প্ৰেৰণ কৰা হয়। সম্প্ৰসাৰণ বা পৰিচালনাৰ বাবে মূলধনৰ প্ৰয়োজন হোৱা সত্তাসমূহৰ সৈতে বিনিয়োগকাৰীক সংযোগ কৰাত তেওঁলোকে মূল ভূমিকা পালন কৰে।
মূলধন বজাৰৰ বৈশিষ্ট্যসমূহ:
১) দীৰ্ঘম্যাদী পুঁজি: এবছৰতকৈ অধিক মেচিউৰিটি পিৰিয়ড থকা বিত্তীয় যন্ত্ৰৰ সৈতে জড়িত।
২) ট্ৰেড কৰা যন্ত্ৰপাতি:
ক) ইকুইটি ইনষ্ট্ৰুমেণ্টছ: কোম্পানী এটাৰ মালিকীস্বত্বক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা ষ্টক/শ্বেয়াৰ।
খ) ঋণৰ যন্ত্ৰপাতি: সত্তাসমূহৰ ঋণ লোৱাক প্ৰতিনিধিত্ব কৰা বণ্ড আৰু ডিবেঞ্চাৰ।
৩) অংশগ্ৰহণকাৰীসকল:
ক) বিনিয়োগকাৰী: ব্যক্তি, প্ৰতিষ্ঠানিক বিনিয়োগকাৰী, আৰু বিদেশী বিনিয়োগকাৰী।
খ) ইছ্যুকাৰী: ধন বিচৰা নিগম আৰু চৰকাৰ।
গ) মধ্যস্থতাকাৰী: ষ্টক এক্সচেঞ্জ, দালাল, আৰু আণ্ডাৰৰাইটাৰ।
মূলধন বজাৰৰ প্ৰকাৰ:
১. প্ৰাথমিক বজাৰ:
য’ত প্ৰথমবাৰৰ বাবে নতুন ছিকিউৰিটি জাৰি কৰা হয় (যেনে, প্ৰাৰম্ভিক ৰাজহুৱা প্ৰস্তাৱ বা আই পি অ’)।
সত্তাসমূহক সতেজ মূলধন সংগ্ৰহ কৰিবলৈ সক্ষম কৰে।
২. মাধ্যমিক বজাৰ:
য’ত বৰ্তমানৰ ছিকিউৰিটিসমূহ বিনিয়োগকাৰীৰ মাজত ক্ৰয় আৰু বিক্ৰী কৰা হয়। বিনিয়োগকাৰীক পূৰ্বতে জাৰি কৰা ছিকিউৰিটিজৰ ব্যৱসায় কৰিবলৈ অনুমতি দি লিকুইডিটি প্ৰদান কৰে।
৩. মূলধন বজাৰৰ গুৰুত্ব:
- অৰ্থনৈতিক বৃদ্ধি: উৎপাদনশীল খণ্ডত বিনিয়োগৰ সুবিধা প্ৰদান কৰে।
- দক্ষ সম্পদ আবণ্টন: উদ্বৃত্ত ধন (সঞ্চয়)ক মূলধনৰ প্ৰয়োজন হোৱা সত্তাসমূহৰ সৈতে সংযোগ কৰে।
- লিকুইডিটি: বিনিয়োগকাৰীক ছিকিউৰিটি ক্ৰয় বা বিক্ৰীৰ বাবে এক মঞ্চ প্ৰদান কৰে।
- বিপদ ব্যৱস্থাপনা: বিনিয়োগ পৰ্টফলিঅ’ৰ বৈচিত্ৰ্যতা সক্ষম কৰে।
- মূল্য আৱিষ্কাৰ: যোগান আৰু চাহিদাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি ছিকিউৰিটিজৰ উচিত মূল্য নিৰ্ধাৰণ কৰাত সহায় কৰে।
মূলধনী বজাৰৰ উদাহৰণ হ’ল নিউয়ৰ্ক ষ্টক এক্সচেঞ্জ (এন ৱাই এছ ই), নাছডাক, আৰু লণ্ডন ষ্টক এক্সচেঞ্জৰ দৰে ষ্টক এক্সচেঞ্জ।