পানীৰ পাত্ৰ ঢাকি ৰখাটো কেইবাটাও কাৰণত এক অপৰিহাৰ্য প্ৰথা, মূলতঃ জমা পানীৰ গুণগত মান আৰু সুৰক্ষা বজাই ৰখাৰ বাবে। পানীৰ পাত্ৰ ঢাকি ৰখাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ হোৱাৰ মূল কাৰণসমূহ ইয়াত উল্লেখ কৰা হৈছে:
- দূষণ প্ৰতিৰোধ: পানীৰ পাত্ৰ ঢাকিলে পানীত দূষিত পদাৰ্থ প্ৰৱেশ ৰোধ কৰাত সহায় কৰে। বায়ুমণ্ডলত থকা কণা, ধূলি, পোক-পৰুৱা আৰু অন্যান্য ধ্বংসাৱশেষ মুকলি পাত্ৰত পৰিব পাৰে বা উৰি যাব পাৰে, যাৰ ফলত পানীৰ গুণাগুণত প্ৰভাৱ পেলাব পৰা অণুজীৱ আৰু অশুদ্ধিৰ সম্ভাৱনা থাকে।
- ৰোগ সৃষ্টিকাৰী জীৱাণুৰ পৰা সুৰক্ষাঃ ঢাকি নোযোৱা পানীৰ পাত্ৰ মহৰ দৰে ৰোগ কঢ়িয়াই নিয়া পোক-পৰুৱাৰ প্ৰজনন স্থান হ’ব পাৰে, যিয়ে পানীত কণী পাৰে। এই কণীবোৰে পলুলৈ ফুটি ৰোগ সৃষ্টিকাৰী জীৱাণুৰ প্ৰৱেশ ঘটাব পাৰে আৰু পানীজনিত ৰোগৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি কৰে।
- শেলাইৰ বৃদ্ধি কম কৰা: সূৰ্যৰ পোহৰে মুকলি পানীৰ পাত্ৰত শেলাইৰ বৃদ্ধিত সহায় কৰিব পাৰে। শেলাইয়ে পানীৰ সোৱাদ, গোন্ধ আৰু ৰূপত প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে আৰু আনকি ক্ষতিকাৰক পদাৰ্থও প্ৰৱেশ কৰিব পাৰে।
- ৰাসায়নিক দূষণ প্ৰতিৰোধ কৰা: মুকলি পাত্ৰবোৰ ৰাসায়নিক পদাৰ্থৰ দ্বাৰা দূষণৰ বাবে অধিক ক্ষতিগ্ৰস্ত হ’ব পাৰে, য’ত চাফাই সামগ্ৰী, কীটনাশক আৰু অন্যান্য ঘৰুৱা সামগ্ৰীকে ধৰি ৰাসায়নিক পদাৰ্থৰ দূষণ অধিক হ’ব পাৰে। কভাৰে পানীক আকস্মিকভাৱে ৰাসায়নিক পদাৰ্থ নিৰ্গত হোৱা বা লিক হোৱাৰ পৰা ৰক্ষা কৰাত সহায় কৰে।
- উষ্ণতা বজাই ৰখা: ঢাকি থোৱা পাত্ৰই জমা কৰা পানীৰ উষ্ণতা বজাই ৰখাত সহায় কৰে। ঠাণ্ডা উষ্ণতাত জমা হোৱা বা গৰম বতৰত অত্যধিক গৰম হোৱা ৰোধ কৰিবলৈ চৰম বতৰত এইটো গুৰুত্বপূৰ্ণ হ’ব পাৰে।
- বাষ্পীভৱন হ্ৰাস কৰা: পাত্ৰ ঢাকিলে বাষ্পীভৱনৰ ফলত পানীৰ ক্ষতি কম হয়। শুষ্ক অঞ্চলত বা পানীৰ অভাৱৰ সময়ত পানীৰ বাষ্পীভৱন ৰোধ কৰিলে সুস্থিৰ আৰু বহনক্ষম পানী যোগান নিশ্চিত কৰাত সহায় কৰে।
- সোৱাদ আৰু গন্ধ উন্নত কৰা: এটা অনাবৃত পাত্ৰই চাৰিওফালৰ পৰিৱেশৰ পৰা অহা দুৰ্গন্ধ শোষণ কৰিব পাৰে, যাৰ ফলত পানীৰ সোৱাদ আৰু গোন্ধত প্ৰভাৱ পৰিব পাৰে। কভাৰে পানীৰ প্ৰাকৃতিক সোৱাদ আৰু দুৰ্গন্ধ সংৰক্ষণ কৰাত সহায় কৰে।
- জৰুৰীকালীন প্ৰস্তুতি: প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ বা জৰুৰীকালীন অৱস্থাত পানীৰ পাত্ৰ ঢাকি ৰখাটোৱে জৰুৰীকালীন পানী যোগানক সুৰক্ষিত কৰাত সহায় কৰিব পাৰে, প্ৰয়োজনৰ সময়ত ব্যৱহাৰৰ বাবে সুৰক্ষিত হৈ থকাটো নিশ্চিত কৰিব পাৰে।
- দীৰ্ঘদিন ধৰি সংৰক্ষণ কৰা: ঢাকি থোৱা পাত্ৰই দীৰ্ঘম্যাদী সংৰক্ষণৰ সময়ত পানীৰ গুণাগুণ বজাই ৰখাত সহায় কৰে। আপুনি জৰুৰীকালীন প্ৰস্তুতিৰ বাবে পানী জমা কৰি থাকক বা নিয়মীয়া ব্যৱহাৰৰ বাবেই হওক, সঠিকভাৱে আৱৰি ৰাখিলে জমা কৰা পানীৰ শেল্ফ লাইফ বৃদ্ধি পাব পাৰে।
পানীৰ পাত্ৰ ঢাকি দিওঁতে কভাৰৰ বাবে পৰিষ্কাৰ আৰু খাদ্যৰ বাবে সুৰক্ষিত সামগ্ৰী যেনে ঢাকনি বা প্লাষ্টিকৰ মোনা ব্যৱহাৰ কৰাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ। ইয়াৰ উপৰিও পানী ভৰোৱাৰ আগতে পাত্ৰবোৰ নিজেই পৰিষ্কাৰ আৰু চেনিটাইজ হোৱাটো নিশ্চিত কৰক। পানী সুৰক্ষিত ৰখাত ইয়াৰ ফলপ্ৰসূতা নিশ্চিত কৰিবলৈ কভাৰসমূহ নিয়মিতভাৱে পৰীক্ষা কৰি ৰক্ষণাবেক্ষণ কৰক।
স্বাস্থ্য বজাই ৰখা আৰু পানীজনিত ৰোগ প্ৰতিৰোধৰ বাবে অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ বিশুদ্ধ আৰু নিৰাপদ খোৱাপানীৰ সুবিধা নিশ্চিত কৰিবলৈ পানীৰ সঠিক সংৰক্ষণ আৰু পৰিষ্কাৰ-পৰিচ্ছন্নতাৰ পদ্ধতি অতি প্ৰয়োজনীয়।
পানী কি কি অৱস্থাত থাকে
পানীৰ অৱস্থাই পানীৰ অৱস্থা আৰু বৈশিষ্ট্য বৰ্ণনা কৰিব পৰা বিভিন্ন ভৌতিক আৰু ৰাসায়নিক পৰিমাপক বুজায়। বিভিন্ন কামৰ বাবে পানীৰ গুণাগুণ আৰু উপযোগিতা বুজিবলৈ এই চৰ্তসমূহ অতি প্ৰয়োজনীয়। পানীৰ কিছুমান মূল অৱস্থা হ’ল-
- উষ্ণতা: পানীৰ উষ্ণতা বহু পৰিমাণে ভিন্ন হ’ব পাৰে আৰু বহু প্ৰয়োগৰ বাবে ই এক গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰিমাপ। ই গেছৰ দ্ৰৱণীয়তা, জলজ জীৱৰ বৃদ্ধি আৰু কিছুমান ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়াৰ কাৰ্যক্ষমতা আদিত প্ৰভাৱ পেলায়। সাধাৰণতে তাপমাত্ৰা চেলছিয়াছ ডিগ্ৰী (°C) বা ফাৰেনহাইট (°F) ত জুখিব লাগে।
- pH (Acidity or Alkalinity): pH য়ে পানীৰ অম্লতা বা ক্ষাৰকীয়তা জুখিব। পি এইচ স্কেল ০ৰ পৰা ১৪লৈকে, ৭ নিৰপেক্ষ। ৭ ৰ তলৰ মানে অম্লতা সূচায়, আৰু ৭ ৰ ওপৰৰ মানে ক্ষাৰকীয়তাক সূচায়। জলজ পৰিৱেশ তন্ত্ৰ আৰু পানী পৰিশোধন প্ৰক্ৰিয়াৰ বাবে পি এইচ এক জটিল কাৰক।
- ঘোলা: পলস, পলি, শেলাই আদি স্থলবন্দী কণিকাৰ উপস্থিতিৰ ফলত পানীৰ ডাৱৰীয়া বা কুঁৱলীৰ পৰিমাপক ঘোলা বোলে। টাৰ্বিডিটিয়ে পানীৰ গুণাগুণ, জলজ বাসস্থান, আৰু পানী পৰিশোধন ব্যৱস্থাৰ কাৰ্য্যক্ষমতাত প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে।
- দ্ৰৱীভূত অক্সিজেন (DO): দ্ৰৱীভূত অক্সিজেন হৈছে পানীত দ্ৰৱীভূত অক্সিজেনৰ পৰিমাণ, যিটো জলজ জীৱৰ অস্তিত্বৰ বাবে অতি প্ৰয়োজনীয়। অপৰ্যাপ্ত পৰিমাণৰ দ্ৰৱীভূত অক্সিজেনৰ ফলত অক্সিজেনৰ অভাৱ ঘটি জলজ জীৱৰ ক্ষতি হ’ব পাৰে।
- পৰিবাহীতা: পৰিবাহীতাই পানীৰ বৈদ্যুতিক প্ৰবাহ পৰিবাহী কৰাৰ ক্ষমতা জুখিব, যিটো দ্ৰৱীভূত আয়নৰ (যেনে, লৱণ আৰু খনিজ) ঘনত্বৰ সৈতে জড়িত। ইয়াক পানীত থকা মুঠ দ্ৰৱীভূত কঠিন পদাৰ্থ (TDS) অনুমান কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয় আৰু ই পানীৰ গুণাগুণৰ সূচক হ’ব পাৰে।
- মুঠ দ্ৰৱীভূত কঠিন পদাৰ্থ (TDS): TDS য়ে পানীত দ্ৰৱীভূত কঠিন পদাৰ্থৰ মুঠ ঘনত্বক বুজায়, য’ত লৱণ, খনিজ পদাৰ্থ আৰু অন্যান্য দ্ৰৱীভূত পদাৰ্থও অন্তৰ্ভুক্ত। উচ্চ টিডিএছ মাত্ৰাই পানীৰ সোৱাদ আৰু বিভিন্ন কামৰ বাবে উপযোগিতাত প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে।
- মুঠ স্থলবন্দী কঠিন পদাৰ্থ (TSS): TSS য়ে পানীত থকা স্থলবন্দী কণিকাৰ মুঠ ঘনত্ব জুখিব পাৰে। পানীৰ স্পষ্টতা আৰু প্ৰদূষণৰ মাত্ৰা মূল্যায়নৰ বাবে ই এক গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰিমাপ।
- ৰাসায়নিক গঠন: পানীত খনিজ পদাৰ্থ, ধাতু, জৈৱ যৌগ, দূষক পদাৰ্থ আদি বিভিন্ন ৰাসায়নিক উপাদান থাকিব পাৰে। পানীৰ ৰাসায়নিক গঠন বিশ্লেষণ কৰি ইয়াৰ গুণগত মান আৰু নিৰ্দিষ্ট ব্যৱহাৰৰ বাবে উপযুক্ততা নিৰ্ণয় কৰাটো অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ।
- গন্ধ আৰু সোৱাদঃ পানীত অপ্ৰীতিকৰ গোন্ধ আৰু সোৱাদৰ উপস্থিতিয়ে পান আৰু অন্যান্য ব্যৱহাৰৰ বাবে ইয়াৰ গ্ৰহণযোগ্যতাত প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে। এই বৈশিষ্ট্যসমূহ প্ৰাকৃতিক যৌগ, প্ৰদূষক বা বীজাণুনাশক উপজাত সামগ্ৰীৰ সৈতে জড়িত হ’ব পাৰে।
- বেক্টেৰিয়া আৰু ৰোগকাৰক জীৱাণুৰ পৰিমাণ: অণুজীৱবিজ্ঞানৰ অৱস্থা যেনে বেক্টেৰিয়া, ভাইৰাছ, পৰজীৱীৰ উপস্থিতিয়ে খোৱাৰ বাবে পানীৰ সুৰক্ষাত প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে। পানীজনিত ৰোগ সৃষ্টিকাৰী জীৱাণুৰ সঠিক চিকিৎসা নকৰিলে বেমাৰৰ সৃষ্টি হ’ব পাৰে।
- কঠিনতা: পানীৰ কঠিনতা হৈছে কেলচিয়াম আৰু মেগনেছিয়াম আয়নৰ ঘনত্বৰ পৰিমাপ। ই পানীৰ সোৱাদত প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে আৰু প্লাম্বিং আৰু সঁজুলিত স্কেল জমা হ’ব পাৰে।
- ৰং: পানীৰ ৰং প্ৰাকৃতিক কাৰক (যেনে জৈৱিক পদাৰ্থ) বা প্ৰদূষণৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত হ’ব পাৰে। অস্বাভাৱিক ৰং পানীৰ গুণাগুণৰ সমস্যাৰ সূচক হ’ব পাৰে।
- সোৱাদ আৰু দুৰ্গন্ধৰ যৌগ: পানীত থকা কিছুমান যৌগে অস্বাভাৱিক সোৱাদ আৰু দুৰ্গন্ধত অৰিহণা যোগাব পাৰে। খোৱাপানীৰ গ্ৰহণযোগ্যতা নিশ্চিত কৰাৰ বাবে এই যৌগসমূহৰ চিনাক্তকৰণ আৰু নিয়ন্ত্ৰণ অতি প্ৰয়োজনীয়।
খোৱাপানীৰ গুণাগুণ মূল্যায়ন, পৰিৱেশ নিৰীক্ষণ, ঔদ্যোগিক প্ৰক্ৰিয়া, পানী পৰিশোধন আদি বিভিন্ন উদ্দেশ্যৰ বাবে এই অৱস্থাসমূহ অতি জটিল। মানুহ আৰু পৰিৱেশৰ ব্যৱহাৰৰ বাবে পানীৰ সুৰক্ষা আৰু উপযুক্ততা নিশ্চিত কৰিবলৈ এই অৱস্থাসমূহৰ মূল্যায়ন আৰু নিয়ন্ত্ৰণৰ বাবে বিভিন্ন নিৰ্দেশনা আৰু মানদণ্ড আছে।
পানী কেনেকৈ বীজাণুমুক্ত কৰিব পাৰি
পানী যাতে খোৱা আৰু অন্যান্য ব্যৱহাৰৰ বাবে সুৰক্ষিত হয় তাৰ বাবে বীজাণুনাশক কৰাটো এক গুৰুত্বপূৰ্ণ পদক্ষেপ। পানীত ক্ষতিকাৰক অণুজীৱ, যেনে বেক্টেৰিয়া, ভাইৰাছ, পৰজীৱী আদিৰ দ্বাৰা দূষিত হ’ব পাৰে, যাৰ ফলত পানীজনিত ৰোগ হ’ব পাৰে। এই ৰোগ সৃষ্টিকাৰী জীৱাণুবোৰক হত্যা বা নিষ্ক্ৰিয় কৰিবলৈ বীজাণুনাশক পদ্ধতি ব্যৱহাৰ কৰা হয়। পানী বীজাণুমুক্ত কৰাৰ বাবে কেইবাটাও ফলপ্ৰসূ পদ্ধতি আগবঢ়োৱা হ’ল:
- উতলা: পানী বীজাণুমুক্ত কৰাৰ অন্যতম সহজ আৰু ফলপ্ৰসূ পদ্ধতি উতলা। পানী সুৰক্ষিত হোৱাটো নিশ্চিত কৰিবলৈ অন্ততঃ এমিনিটৰ বাবে (বা অধিক উচ্চতাত তিনি মিনিট) গুটিয়াই উতলাব লাগে। উতলালে পানীজনিত বেছিভাগ ৰোগ সৃষ্টিকাৰী জীৱাণু মৃত্যুমুখত পৰে, যাৰ ফলত পানী খোৱাৰ বাবে নিৰাপদ হয়। খোৱাৰ আগতে পানী ঠাণ্ডা হ’বলৈ দিব।
- ক্ল’ৰিনেচন: পানী পৰিশোধনৰ বাবে ক্ল’ৰিন বহুলভাৱে ব্যৱহৃত ৰাসায়নিক বীজাণুনাশক। ৫.২৫-৬% ছডিয়াম হাইপ’ক্লৰাইট থকা তৰল ঘৰুৱা ব্লিচ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে। প্ৰতি গেলন পৰিষ্কাৰ পানীত ৮ টোপাল ব্লিচ দিব (বা পানী ডাৱৰীয়া হ’লে প্ৰতি গেলনত ১৬ টোপাল), আৰু খোৱাৰ আগতে ৩০ মিনিট থিয় হৈ থাকিব। বহুতো ৰোগ সৃষ্টিকাৰী জীৱাণুৰ বিৰুদ্ধে ক্ল’ৰিনেচন ফলপ্ৰসূ।
- আয়’ডিন টেবলেট: আয়’ডিন টেবলেট বা স্ফটিক হৈছে পৰ্টেবল পানী পৰিশোধনৰ বিকল্প। সঠিক মাত্ৰা আৰু সংস্পৰ্শৰ সময়ৰ বাবে প্ৰস্তুতকাৰকৰ নিৰ্দেশনা অনুসৰণ কৰক। আয়’ডিনে পানীক ফলপ্ৰসূভাৱে বীজাণুমুক্ত কৰিব পাৰে, কিন্তু গৰ্ভৱতী মহিলা বা আয়’ডিন এলাৰ্জী থকা লোকৰ বাবে ই উপযোগী নহ’বও পাৰে।
- UV (Ultraviolet) Sterilization: UV পিউৰিফায়াৰত পানীত থকা অণুজীৱক হত্যা বা নিষ্ক্ৰিয় কৰিবলৈ অতিবেঙুনীয়া পোহৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ফলপ্ৰসূ হ’লেও এই যন্ত্ৰবোৰৰ বাবে বিদ্যুতৰ প্ৰয়োজন হয় আৰু সকলো পৰিস্থিতিত ব্যৱহাৰিক নহ’বও পাৰে।
- পৰিশোধন: চিৰামিক, সক্ৰিয় কাৰ্বন, আৰু মেমব্ৰেন ফিল্টাৰকে ধৰি পৰিশোধন ব্যৱস্থাই পানীৰ পৰা বেক্টেৰিয়া, প্ৰ’ট’জ’য়া আৰু অন্যান্য দূষক পদাৰ্থ আঁতৰাব পাৰে। কিন্তু ভাইৰাছ আঁতৰোৱাৰ বাবে বিশেষভাৱে ডিজাইন নকৰালৈকে ভাইৰাছৰ বিৰুদ্ধে ফিল্টাৰ ফলপ্ৰসূ নহ’বও পাৰে।
- অ’জন পৰিশোধনঃ অ’জন গেছ ব্যৱহাৰ কৰি পানী বীজাণুমুক্ত কৰিব পাৰি। ঘৰুৱা ব্যৱহাৰৰ বাবে অ’জন জেনেৰেটৰ উপলব্ধ যদিও ইয়াৰ ব্যয় ব্যয়বহুল হ’ব পাৰে। অ’জন চিকিৎসাই ফলপ্ৰসূভাৱে বহুতো ৰোগ সৃষ্টিকাৰী জীৱাণু দূৰ কৰে আৰু পানীৰ সোৱাদ আৰু দুৰ্গন্ধ উন্নত কৰে।
- সৌৰ বীজাণুনাশক (SODIS): SODIS হৈছে কম খৰচী পদ্ধতি, য’ত সূৰ্যৰ পোহৰ ব্যৱহাৰ কৰি পানী বীজাণুমুক্ত কৰা হয়। স্বচ্ছ প্লাষ্টিকৰ বটলত পানী ভৰাই কমেও ছয় ঘণ্টা প্ৰত্যক্ষ সূৰ্যৰ পোহৰত ৰাখিব লাগে। তাপ আৰু অতিবেঙুনীয়া (UV) বিকিৰণৰ সংযুক্ত প্ৰভাৱে অণুজীৱক হত্যা কৰাত সহায় কৰে।
- ৰাসায়নিক বীজাণুনাশক টেবলেট: পানী বিশুদ্ধকৰণ টেবলেট, যেনে ক্ল’ৰিন ডাই অক্সাইড বা NaDCC (ছডিয়াম ডাইক্ল’ৰ’আইছ’চাইনুৰেট) টেবলেট ব্যৱহাৰ কৰি পানী বীজাণুমুক্ত কৰিব পাৰি। সঠিক মাত্ৰা আৰু সংস্পৰ্শৰ সময়ৰ বাবে টেবলেটৰ সৈতে দিয়া নিৰ্দেশনা অনুসৰণ কৰক।
- ক্ল’ৰিন ডাই অক্সাইডৰ টোপাল: ক্ল’ৰিন ডাই অক্সাইডৰ টোপাল আন এটা ৰাসায়নিক বীজাণুনাশক বিকল্প। সঠিক মাত্ৰা আৰু সংস্পৰ্শৰ সময়ৰ বাবে প্ৰস্তুতকাৰকৰ নিৰ্দেশনা অনুসৰণ কৰক।
- তাম-ৰূপ আয়নীকৰণ: এই পদ্ধতিত তাম আৰু ৰূপৰ আয়ন ব্যৱহাৰ কৰি পানী বীজাণুমুক্ত কৰা হয়। কিছুমান পানী পৰিশোধন ব্যৱস্থাত ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰা হয় যদিও ব্যক্তিগত ব্যৱহাৰৰ বাবে ব্যৱহাৰিক নহ’বও পাৰে।
পানীৰ উৎস, দূষক পদাৰ্থৰ প্ৰকৃতি আৰু উপলব্ধ সম্পদৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখি আপোনাৰ নিৰ্দিষ্ট পৰিস্থিতিৰ বাবে উপযুক্ত বীজাণুনাশক পদ্ধতি বাছি লোৱাটো অতি প্ৰয়োজনীয়। ইয়াৰ উপৰিও, ফলপ্ৰসূ বীজাণুনাশক আৰু পৰিশোধিত পানীৰ সুৰক্ষা নিশ্চিত কৰিবলৈ প্ৰতিটো পদ্ধতিৰ সৈতে জড়িত পৰামৰ্শ দিয়া মাত্ৰা, সংস্পৰ্শৰ সময় আৰু সুৰক্ষাৰ সাৱধানতাসমূহ মানি চলাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ।