ভাৰতৰ পঞ্চায়ত ব্যৱস্থাৰ এটা সামাজিক দায়িত্ব হ’ল নিজ নিজ অধিকাৰ ক্ষেত্ৰৰ ভিতৰত সমাজ কল্যাণ আৰু উন্নয়নৰ প্ৰসাৰ আৰু সুবিধা প্ৰদান কৰা। গাঁও, মধ্যমীয়া (ব্লক), আৰু জিলা পৰ্যায়ৰ স্থানীয় স্বশাসনৰ প্ৰতিষ্ঠান পঞ্চায়তসমূহে গ্ৰাম্য জনসাধাৰণৰ সামাজিক প্ৰয়োজনীয়তাসমূহ পূৰণ আৰু সৰ্বাংগীন বৃদ্ধিৰ পোষকতাত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে। তেওঁলোকৰ সামাজিক দায়িত্বসমূহৰ ভিতৰত থাকিব পাৰে:
মৌলিক সেৱা প্ৰদানঃ পঞ্চায়তসমূহে সমাজৰ বাবে অত্যাৱশ্যকীয় সেৱাসমূহ প্ৰদান কৰাটো নিশ্চিত কৰাৰ বাবে দায়বদ্ধ। ইয়াৰ ভিতৰত বিশুদ্ধ পানী, অনাময় ব্যৱস্থা, প্ৰাথমিক স্বাস্থ্যসেৱা কেন্দ্ৰ, প্ৰাথমিক শিক্ষা, আৰু অন্যান্য মৌলিক আন্তঃগাঁথনি আৰু সেৱাৰ সুবিধা আদি অন্তৰ্ভুক্ত। পঞ্চায়তসমূহে এই সেৱাসমূহৰ উন্নতি আৰু জনসাধাৰণৰ সামাজিক প্ৰয়োজনীয়তাসমূহ পূৰণৰ বাবে পদক্ষেপসমূহৰ পৰিকল্পনা, ৰূপায়ণ, আৰু নিৰীক্ষণ কৰাটো আশা কৰা হৈছে।
দৰিদ্ৰতা নিৰাময় আৰু সমাজ কল্যাণ কাৰ্যসূচীঃ তৃণমূল পৰ্যায়ত দৰিদ্ৰতা নিৰাময় কাৰ্যসূচী আৰু সমাজ কল্যাণ আঁচনি ৰূপায়ণত পঞ্চায়তসমূহে অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে। যোগ্য হিতাধিকাৰী চিনাক্ত কৰা, চৰকাৰী সুবিধা বিতৰণ কৰা, আৰু সুবিধাসমূহ যাতে উদ্দেশ্যপ্ৰণোদিত গ্ৰাহকৰ ওচৰলৈ যায় তাৰ বাবে তেওঁলোকৰ দায়িত্ব। ইয়াৰ ভিতৰত নিয়োগ সৃষ্টি, গ্ৰাম্য উন্নয়ন, গৃহ নিৰ্মাণ, খাদ্য সুৰক্ষা, মহিলা সবলীকৰণ, আৰু সমাজৰ প্ৰান্তীয় শ্ৰেণীৰ বাবে সামাজিক সাহায্য আঁচনিৰ সৈতে জড়িত কাৰ্যসূচীসমূহ অন্তৰ্ভুক্ত।
সামাজিক ন্যায় আৰু অন্তৰ্ভুক্তিক প্ৰসাৰ কৰাঃ পঞ্চায়তসমূহৰ নিজৰ সম্প্ৰদায়ৰ ভিতৰত সামাজিক ন্যায় আৰু অন্তৰ্ভুক্তি নিশ্চিত কৰাৰ দায়িত্ব আছে। সামাজিক বৈষম্য প্ৰতিৰোধ আৰু জাতি, লিংগ, ধৰ্ম, আৰু অন্যান্য ধৰণৰ সামাজিক বৈষম্যৰ সৈতে জড়িত বিষয়সমূহ সমাধান কৰাত ইহঁতে গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে। পঞ্চায়তসমূহে সম সুযোগৰ প্ৰসাৰ ঘটাব, প্ৰান্তীয় গোটৰ অধিকাৰৰ পোষকতা কৰিব, আৰু সৰ্বাংগীন আৰু সুসম সামাজিক পৰিৱেশ গঢ়ি তোলাৰ দিশত কাম কৰিব বুলি আশা কৰা হয়।
সম্প্ৰদায়ৰ অংশগ্ৰহণ আৰু সৱলীকৰণৰ সুবিধা প্ৰদান কৰাঃ পঞ্চায়তসমূহে সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ প্ৰক্ৰিয়াত সম্প্ৰদায়ৰ অংশগ্ৰহণক লালন-পালন কৰা আৰু স্থানীয় সম্প্ৰদায়ক সবলীকৰণৰ বাবে দায়বদ্ধ। তেওঁলোকে বাসিন্দাসকলৰ সৈতে সক্ৰিয়ভাৱে জড়িত হ’ব লাগে, উন্নয়ন প্ৰকল্পৰ পৰিকল্পনা আৰু ৰূপায়ণৰ সৈতে তেওঁলোকক জড়িত কৰিব লাগে, আৰু স্থানীয় শাসনত তেওঁলোকৰ সক্ৰিয় অংশগ্ৰহণক উৎসাহিত কৰিব লাগে। পঞ্চায়তসমূহে ব্যক্তি আৰু সম্প্ৰদায়ক নিজৰ সামাজিক উন্নয়নত সক্ৰিয়ভাৱে অৰিহণা যোগাবলৈ সজাগতা, শিক্ষা, আৰু সামৰ্থ্য গঠনৰ পদক্ষেপক প্ৰসাৰিত কৰিব লাগে।
স্থানীয় বিবাদ নিষ্পত্তি আৰু সামাজিক সম্প্ৰীতি বজাই ৰখাঃ পঞ্চায়তসমূহক প্ৰায়ে স্থানীয় বিবাদ নিষ্পত্তি আৰু নিজৰ অধিকাৰক্ষেত্ৰৰ ভিতৰত সামাজিক সম্প্ৰীতি বজাই ৰখাৰ দায়িত্ব অৰ্পণ কৰা হয়। স্থানীয় পৰ্যায়ত মধ্যস্থতা আৰু সংঘাত সমাধানৰ মঞ্চ হিচাপে কাম কৰে। পঞ্চায়তসমূহে আলোচনা, মিলন, আৰু সংঘাতৰ শান্তিপূৰ্ণ সমাধানৰ প্ৰসাৰ ঘটাই এক সুসম সামাজিক পৰিৱেশ নিশ্চিত কৰিব বুলি আশা কৰা হৈছে।
পঞ্চায়ত ব্যৱস্থাৰ এই সামাজিক দায়িত্বসমূহে গ্ৰাম্য জনসাধাৰণৰ সামাজিক প্ৰয়োজন আৰু আকাংক্ষাসমূহ সম্বোধন কৰা, সমাজ কল্যাণক প্ৰসাৰিত কৰা, আৰু তৃণমূল পৰ্যায়ত সৰ্বাংগীন উন্নয়নৰ পোষকতা কৰাত ইয়াৰ ভূমিকাক উজ্জ্বল কৰি তোলে।