অসমৰ বৰ্তমানৰ শিক্ষা ব্যৱস্থা ৰাজ্য চৰকাৰ বা ব্যক্তিগত সংস্থাৰ দ্বাৰা পৰিচালিত কেইবাখনো প্ৰাক প্ৰাথমিক, প্ৰাথমিক, মধ্য, উচ্চ আৰু উচ্চতৰ মাধ্যমিক বিদ্যালয়ৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি গঢ় লৈ উঠিছে। শিক্ষাৰ মাধ্যম অসমীয়া, বড়ো, বাংলা, ইংৰাজী বা হিন্দী। ৰাজ্যত ১৮ বছৰ বয়সলৈকে ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ বাবে বিনামূলীয়া আৰু বাধ্যতামূলক শিক্ষা ৰূপায়ণ কৰা হৈছে।২০২৩ চনৰ ভিতৰত নতুন ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষা নীতি সম্পূৰ্ণৰূপে কাৰ্যকৰী কৰাৰ লক্ষ্যও স্থিৰ কৰিছে ৰাজ্যই।
অসমৰ বৰ্তমানৰ শিক্ষা ব্যৱস্থাৰ আভাস:
১/ শিক্ষাৰ গাঁথনিঃ
ভাৰতৰ বাকী অংশৰ দৰে অসমতো ১০+২ শিক্ষা ব্যৱস্থা পালন কৰা হয়, য’ত ১০ বছৰৰ স্কুলীয়া শিক্ষা (প্ৰাথমিক আৰু মাধ্যমিক শিক্ষা) আৰু তাৰ পিছত দুবছৰ উচ্চতৰ মাধ্যমিক শিক্ষাৰ ব্যৱস্থা আছে।
২/ নিৰ্দেশনাৰ মাধ্যম:
অসমৰ বিদ্যালয়সমূহত পাঠদানৰ মাধ্যম প্ৰধানকৈ অসমীয়া আৰু ইংৰাজী। কিন্তু অসমৰ ভাষিক পৰিৱেশ বৈচিত্ৰময়, আৰু কেইবাটাও আঞ্চলিক ভাষা কোৱা হয়।
৩/ বিদ্যালয়ৰ শিক্ষাঃ
অসমত প্ৰাথমিক আৰু মাধ্যমিক পৰ্যায়ত চৰকাৰী, ব্যক্তিগত, আৰু সাহায্যপ্ৰাপ্ত বিদ্যালয়ৰ নেটৱৰ্ক আছে।
ৰাজ্যিক মাধ্যমিক শিক্ষা ব’ৰ্ডে মাধ্যমিক শিক্ষা ব্যৱস্থা পৰিচালনা কৰে, আনহাতে অসম উচ্চতৰ মাধ্যমিক শিক্ষা পৰিষদে উচ্চতৰ মাধ্যমিক শিক্ষাৰ তদাৰক কৰে।
৪/ উচ্চ শিক্ষাঃ
অসমত গৌহাটী বিশ্ববিদ্যালয়, ডিব্ৰুগড় বিশ্ববিদ্যালয়, অসম বিশ্ববিদ্যালয়, আৰু তেজপুৰ বিশ্ববিদ্যালয়কে ধৰি কেইবাখনো বিশ্ববিদ্যালয় আছে, য’ত স্নাতক, স্নাতকোত্তৰ, আৰু ডক্টৰেট ডিগ্ৰীৰ এক পৰিসৰ আছে।
ৰাজ্যজুৰি বিভিন্ন মহাবিদ্যালয় আৰু কাৰিকৰী প্ৰতিষ্ঠানো আছে।
৫/ কাৰিকৰী আৰু বৃত্তিমূলক শিক্ষাঃ
অসমে কাৰিকৰী আৰু বৃত্তিমূলক শিক্ষাক গুৰুত্ব দিয়ে। ইয়াত কাৰিকৰী আৰু বৃত্তিমূলক প্ৰশিক্ষণ প্ৰদানৰ বাবে পলিটেকনিক প্ৰতিষ্ঠান, অভিযান্ত্ৰিক মহাবিদ্যালয়, আৰু উদ্যোগিক প্ৰশিক্ষণ প্ৰতিষ্ঠান (আই টি আই) আছে।
৬/ প্ৰত্যাহ্বান আৰু উদ্বেগ:
ক. শিক্ষাৰ মানদণ্ডঃ বিশেষকৈ চৰকাৰী বিদ্যালয়-মহাবিদ্যালয়ত শিক্ষাৰ মান নিশ্চিত কৰাটো এক প্ৰত্যাহ্বান হৈয়েই আছে। এই সমস্যাটোৰ সমাধানৰ বাবে পৰ্যাপ্ত আন্তঃগাঁথনি, প্ৰশিক্ষিত শিক্ষক, আৰু নবীকৃত পাঠ্যক্ৰম অতি প্ৰয়োজনীয়।
খ. শিক্ষাৰ সুবিধাঃ অসমৰ কিছুমান দুৰ্গম অঞ্চলত ভৌগোলিক প্ৰত্যাহ্বান আৰু অপৰ্যাপ্ত যাতায়তৰ বাবে গুণগত শিক্ষাৰ সুবিধা সীমিত হ’ব পাৰে।
গ. ভাষা বৈচিত্ৰ্যঃ অসমৰ ভাষিক বৈচিত্ৰ্য এক সম্পদ আৰু প্ৰত্যাহ্বান দুয়োটা হ’ব পাৰে। ৰাজ্যখনে অসমীয়াক চৰকাৰী ভাষা হিচাপে স্বীকৃতি দিয়াৰ বিপৰীতে অঞ্চলটোত কথিত আন বহুতো ভাষা আছে। বিভিন্ন ভাষাত শিক্ষা সুলভ হোৱাটো নিশ্চিত কৰাটো জটিল হ’ব পাৰে।
ঘ. শিক্ষকৰ অভাৱঃ বিশেষকৈ গ্ৰাম্য অঞ্চলত যোগ্য শিক্ষকৰ নাটনিৰ ফলত প্ৰদান কৰা শিক্ষাৰ মানদণ্ডত প্ৰভাৱ পৰিছে।
ঙ. আন্তঃগাঁথনি আৰু প্ৰযুক্তিঃ অসমৰ বহু বিদ্যালয়-মহাবিদ্যালয়ত আধুনিক আন্তঃগাঁথনি আৰু প্ৰযুক্তিৰ সুবিধাৰ অভাৱ, যাৰ বাবে উদ্ভাৱনীমূলক পাঠদান পদ্ধতি গ্ৰহণ কৰাত বাধাৰ সৃষ্টি হয়।
চ. ছোৱালীৰ শিক্ষা: মহিলা সাক্ষৰতাৰ হাৰ বৃদ্ধিৰ ক্ষেত্ৰত অগ্ৰগতি হৈছে যদিও শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত লিংগ বৈষম্যৰ সৈতে জড়িত প্ৰত্যাহ্বানসমূহ এতিয়াও আছে, বিশেষকৈ কিছুমান অঞ্চলত।
৭) চৰকাৰী পদক্ষেপ:
অসম চৰকাৰে শিক্ষা ব্যৱস্থাৰ উন্নতিৰ বাবে বিভিন্ন পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰিছে, যেনে প্ৰাথমিক বিদ্যালয়ৰ শিক্ষাৰ মান মূল্যায়ন আৰু উন্নত কৰাৰ লক্ষ্যৰে ‘গুণোৎসৱ’ কাৰ্যসূচী।
৮) উচ্চ শিক্ষাৰ সুযোগঃ অসমৰ বিশ্ববিদ্যালয় আৰু মহাবিদ্যালয়লৈ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ছাত্ৰ-ছাত্ৰীক আকৰ্ষণ কৰাৰ বাবে ‘ভাৰতত অধ্যয়ন’ কাৰ্যসূচীৰ দৰে ৰাষ্ট্ৰীয় পদক্ষেপত সক্ৰিয়ভাৱে অংশগ্ৰহণ কৰি আহিছে।
সামৰণিত ক’ব পাৰি যে অসমৰ শিক্ষা ব্যৱস্থা ৰাজহুৱা আৰু বেচৰকাৰী প্ৰতিষ্ঠানৰ মিশ্ৰণ, বিভিন্ন ভাষাত আৰু বিভিন্ন স্তৰত শিক্ষা প্ৰদান কৰা। শিক্ষাৰ মান উন্নত আৰু প্ৰৱেশ সম্প্ৰসাৰণৰ বাবে প্ৰচেষ্টা চলোৱা হৈছে যদিও শিক্ষকৰ অভাৱ আৰু আন্তঃগাঁথনিৰ সীমাবদ্ধতাৰ দৰে প্ৰত্যাহ্বান এতিয়াও আছে। ৰাজ্যৰ যুৱক-যুৱতীসকলক সবলীকৰণ আৰু আৰ্থ-সামাজিক বিকাশৰ পোষকতাত অসমৰ শিক্ষাই গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে।