সংৰক্ষিত বনাঞ্চল, যাক আমি সংৰক্ষিত এলেকা বা সংৰক্ষণ এলেকা বুলিও কোৱা হয়, ই এনে এটা নিৰ্দিষ্ট ভৌগোলিক অঞ্চলক বুজায় যিটো আইনগতভাৱে সুৰক্ষিত আৰু ইয়াৰ পৰিৱেশ, জৈৱ বৈচিত্ৰ্য বা সাংস্কৃতিক মূল্যবোধসমূহ সংৰক্ষণ কৰিবলৈ পৰিচালিত হয়। প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ সুৰক্ষা, বিপন্ন প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষা, পৰিৱেশ তন্ত্ৰৰ সেৱা বজাই ৰখা, প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ বহনক্ষম ব্যৱহাৰক প্ৰসাৰিত কৰাৰ লক্ষ্যৰে এই অঞ্চলসমূহ স্থাপন কৰা হয়।
সংৰক্ষিত বনাঞ্চলসমূহে বিভিন্ন ৰূপ ল’ব পাৰে আৰু নিৰ্দিষ্ট লক্ষ্য আৰু ব্যৱস্থাপনা কৌশলৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি বিভিন্ন স্তৰৰ সুৰক্ষা থাকিব পাৰে। সংৰক্ষিত বনাঞ্চলৰ কিছুমান সাধাৰণ প্ৰকাৰৰ বিষয়ে তলত আলোচনা কৰা হ’ল:
ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান: ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান হৈছে বৃহৎ পৰিমাণৰ ভূমি আৰু কেতিয়াবা পানী যিবোৰ মূলতঃ প্ৰাকৃতিক পৰিৱেশ তন্ত্ৰ আৰু বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণৰ বাবে নিৰ্দিষ্ট কৰা হয়। পৰিৱেশৰ বিঘিনি কম কৰিবলৈ মানুহৰ কাৰ্যকলাপৰ সন্দৰ্ভত তেওঁলোকৰ প্ৰায়ে কঠোৰ নিয়ম থাকে। ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানসমূহে সাধাৰণতে চিকাৰ, কাঠ কটা, আৰু খনন আদি কাৰ্য্যকলাপ নিষিদ্ধ কৰে আৰু অঞ্চলটোৰ পৰিৱেশ অখণ্ডতা সংৰক্ষণৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে।
বন্যপ্ৰাণী অভয়াৰণ্য: বন্যপ্ৰাণী অভয়াৰণ্য হৈছে এনে নিৰ্দিষ্ট অঞ্চল যিয়ে নিৰ্দিষ্ট প্ৰজাতি বা জীৱ-জন্তুৰ গোটক সুৰক্ষা প্ৰদান কৰে। বন্যপ্ৰাণীৰ বাবে এক নিৰাপদ বাসস্থান আৰু প্ৰজনন ক্ষেত্ৰ সৃষ্টি কৰাটোৱেই তেওঁলোকৰ লক্ষ্য। এই অঞ্চলসমূহত মানৱ কাৰ্যকলাপৰ ওপৰত বাধা থাকিব পাৰে, কিন্তু নিৰ্দিষ্ট পৰিচালনা পৰিকল্পনাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি কিছু মাত্ৰাৰ বহনক্ষম ব্যৱহাৰ বা নিয়ন্ত্ৰিত পৰ্যটনৰ অনুমতি দিয়া হ’ব পাৰে।
জৈৱমণ্ডল সংৰক্ষিত বনাঞ্চল: জৈৱমণ্ডল সংৰক্ষিত অঞ্চল হৈছে এনে নিৰ্দিষ্ট অঞ্চল যিয়ে সংৰক্ষণ আৰু বহনক্ষম উন্নয়নৰ মাজত মিল ৰাখিব বিচাৰে। ইয়াৰ ভিতৰত প্ৰায়ে এটা মূল অঞ্চল অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হয় য’ত কঠোৰ সুৰক্ষা ব্যৱস্থা বলবৎ কৰা হয়, এটা বাফাৰ জ’ন য’ত সীমিত মানৱ কাৰ্যকলাপৰ অনুমতি দিয়া হয় আৰু এটা পৰিৱৰ্তন জ’ন য’ত বহনক্ষম মানৱ কাৰ্যকলাপক উৎসাহিত কৰা হয়। জৈৱমণ্ডল সংৰক্ষিত বনাঞ্চলসমূহে স্থানীয় জনগোষ্ঠীসমূহৰ সামাজিক আৰু অৰ্থনৈতিক প্ৰয়োজনীয়তাসমূহ বিবেচনা কৰি জৈৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণক প্ৰসাৰিত কৰে।
বন সংৰক্ষিত বনাঞ্চলঃ বনাঞ্চলৰ সুৰক্ষা আৰু বহনক্ষম ব্যৱস্থাপনাৰ বাবে আঁতৰাই ৰখা অঞ্চল বোলে বন সংৰক্ষিত বনাঞ্চল। জৈৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ, জলভাগ সুৰক্ষিত, পৰিৱেশ ভাৰসাম্য বজাই ৰখাৰ বাবে এইবোৰ স্থাপন কৰা হয়। বনাঞ্চলসমূহৰ নিৰ্দিষ্ট লক্ষ্যৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি কাঠ কটা, চিকাৰ, খনন আদি মানুহৰ কাৰ্যকলাপৰ ওপৰত বিভিন্ন মাত্ৰাৰ বাধা থাকিব পাৰে।
প্ৰকৃতি সংৰক্ষিত বনাঞ্চল: প্ৰকৃতি সংৰক্ষিত অঞ্চল হ’ল বনাঞ্চল, জলাশয় বা সাগৰীয় পৰিৱেশকে ধৰি প্ৰাকৃতিক পৰিৱেশ তন্ত্ৰৰ সংৰক্ষণৰ বাবে নিৰ্দিষ্ট কৰা অঞ্চল। জৈৱ বৈচিত্ৰ্য সুৰক্ষা, অনন্য বাসস্থান সংৰক্ষণ, প্ৰাকৃতিক প্ৰক্ৰিয়া বজাই ৰখা আদিৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে। প্ৰকৃতি সংৰক্ষিত বনাঞ্চলত মানুহৰ অশান্তি কম কৰিবলৈ নিৰ্দিষ্ট নিয়ম থাকিব পাৰে আৰু সীমিত বিনোদনমূলক কাৰ্য্যকলাপ বা গৱেষণাৰ অনুমতি দিব পাৰে।
এইবোৰ সংৰক্ষিত বনাঞ্চলৰ শ্ৰেণীৰ কেইটামান উদাহৰণ আপোনাৰ আগবঢ়োলো। দেশভেদে নিৰ্দিষ্ট নিয়ম, পৰিচালনা পৰিকল্পনা আৰু সুৰক্ষাৰ স্তৰ ভিন্ন হ’ব পাৰে আৰু অঞ্চলটোৰ নিৰ্দিষ্ট সংৰক্ষণ লক্ষ্য আৰু অগ্ৰাধিকাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে। সংৰক্ষিত বনাঞ্চলৰ প্ৰধান উদ্দেশ্য হৈছে প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ দীৰ্ঘম্যাদী সংৰক্ষণ নিশ্চিত কৰা আৰু বৰ্তমান আৰু ভৱিষ্যত প্ৰজন্মৰ সুবিধাৰ্থে পৰিৱেশ ভাৰসাম্য ৰক্ষা কৰা।