উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ মাজৰ সম্পৰ্ক ওতপ্ৰোতো ভাবে জড়িত, গুৰুত্বপূৰ্ণ আৰু ই বহুতো পৰিৱেশ প্ৰক্ৰিয়াৰ ভিত্তি গঠন কৰে। ইয়াক পাৰস্পৰিক ক্ৰিয়া বুলি ক’ব পাৰি, য’ত উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণী উভয়ে ইজনে সিজনৰ উপস্থিতি আৰু কাৰ্য্যকলাপৰ দ্বাৰা উপকৃত হয়। তেওঁলোকৰ সম্পৰ্কৰ কিছুমান মূল দিশসমূহ তলত উল্লেখ কৰা হ’ল:
অক্সিজেন আৰু কাৰ্বন ডাই অক্সাইডৰ বিনিময়ঃ উদ্ভিদে সালোক সংশ্লেষণৰ জৰিয়তে অক্সিজেন উৎপাদনত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে, যিটো প্ৰক্ৰিয়াত ই কাৰ্বন ডাই অক্সাইড আৰু সূৰ্যৰ পোহৰক শক্তিলৈ ৰূপান্তৰিত কৰে। মানুহকে ধৰি জীৱ-জন্তুৰ বাবে শ্বাস-প্ৰশ্বাসৰ বাবে অক্সিজেনৰ প্ৰয়োজন হয় আৰু ইহঁতে কাৰ্বন ডাই অক্সাইড উশাহ লয়, যিটো উদ্ভিদে সালোক সংশ্লেষণৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰে। এই বিনিময়ৰ ফলত অক্সিজেনৰ অবিৰত যোগান আৰু পৰিৱেশৰ পৰা কাৰ্বন ডাই অক্সাইড আঁতৰোৱাটো নিশ্চিত হয়।
খাদ্য আৰু পুষ্টিঃ বেছিভাগ পৰিৱেশ তন্ত্ৰতে উদ্ভিদ প্ৰাথমিক উৎপাদক। ইহঁতে সালোক সংশ্লেষণৰ জৰিয়তে মাটিৰ পৰা সূৰ্যৰ পোহৰ, পানী আৰু পুষ্টিকৰ পদাৰ্থক কাৰ্বহাইড্ৰেট, প্ৰটিন আৰু অন্যান্য প্ৰয়োজনীয় যৌগলৈ ৰূপান্তৰিত কৰে। তৃণভোজী প্ৰাণীয়ে উদ্ভিদ খায়, ইয়াৰ পৰা পুষ্টি আৰু শক্তি লাভ কৰে। পাছলৈ মাংসভোজী প্ৰাণীয়ে তৃণভোজী প্ৰাণীবোৰ খাই এক জটিল খাদ্যৰ জাল গঠন কৰে। জীৱ-জন্তুৱেও খাদ্য আৰু নিঃসৰণ কাৰ্য্যৰ জৰিয়তে উদ্ভিদৰ বীজ বিয়পোৱাত সহায় কৰে, উদ্ভিদৰ প্ৰজনন আৰু বিক্ষিপ্ততাত সহায় কৰে।
পৰগাছা: বহু উদ্ভিদে পৰগাছা, বিশেষকৈ পোক-পৰুৱা, চৰাই, বাদুলি আদিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে। এই প্ৰাণীবোৰে অমৃত বা পৰেগ বিচাৰি ফুলৰ ওচৰলৈ যায় আৰু অজানিতে এটা ফুলৰ পৰা আন এটা ফুললৈ পৰেগ দানা স্থানান্তৰিত কৰে, যাৰ ফলত নিষেচন আৰু বীজ উৎপাদনত সুবিধা হয়। এই পাৰস্পৰিক সম্পৰ্কত উদ্ভিদে পৰগাছাৰ সুবিধা লাভ কৰে, আনহাতে প্ৰাণীয়ে খাদ্যৰ পুৰস্কাৰ লাভ কৰে।
বীজ বিক্ষিপ্তকৰণঃ বীজ বিয়পাই দিয়াত জীৱ-জন্তুৱে গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে। বিভিন্ন উদ্ভিদৰ বীজৰ অভিযোজন থাকে যিয়ে জীৱ-জন্তুক আকৰ্ষণ কৰে। জীৱ-জন্তুৱে ফল-মূল বা গুটি খায়, আৰু পাচত হজম নোহোৱা বীজবোৰ পিতৃ উদ্ভিদৰ পৰা আঁতৰত বাহিৰ হৈ যায়, যাৰ ফলত ইহঁত নতুন অঞ্চললৈ বিয়পি পৰাত সুবিধা হয়। ইয়াৰ ফলত উদ্ভিদে নতুন বাসস্থানত উপনিবেশ স্থাপন কৰাত সহায় কৰে আৰু জিনীয় বৈচিত্ৰ্য বজাই ৰাখে।
আশ্ৰয় আৰু বাসস্থান: উদ্ভিদে জীৱ-জন্তুক আশ্ৰয়, বাহৰ স্থান আৰু সুৰক্ষামূলক আৱৰণ প্ৰদান কৰে। গছ, জোপোহা আৰু অন্যান্য গছ-গছনিয়ে জীৱ-জন্তুৰ বাবে বাসস্থান সৃষ্টি কৰে, শিকাৰুৰ পৰা সুৰক্ষা প্ৰদান কৰে, কঠোৰ বতৰৰ পৰিস্থিতিৰ পৰা আৰু প্ৰজনন আৰু বাহ সজাৰ স্থান প্ৰদান কৰে। কিছুমান প্ৰাণীয়ে উদ্ভিদৰ ভিতৰত নিজৰ ঘৰ সাজে, যেনে গছত বাহ সজা চৰাই বা উদ্ভিদৰ ঠাৰিত বাস কৰা পোক-পৰুৱা।
পাৰস্পৰিক সহজীৱন: কিছুমান উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীয়ে পাৰস্পৰিক সহজীৱী সম্পৰ্কত লিপ্ত হয়, য’ত দুয়োপক্ষই লাভৱান হয়। উদাহৰণস্বৰূপে, কিছুমান ফুলৰ উদ্ভিদ নিৰ্দিষ্ট পৰগাছা, যেনে মৌমাখি বা পখিলাৰ সৈতে সহ-বিৱৰ্তন ঘটিছে। উদ্ভিদে খাদ্য পুৰস্কাৰ হিচাপে অমৃত প্ৰদান কৰে, আনহাতে প্ৰাণীবোৰে পৰেগ স্থানান্তৰিত কৰে, যিয়ে প্ৰজননত সহায় কৰে। একেদৰে কিছুমান উদ্ভিদৰ বিশেষ গঠন, যেনে কাঁইট বা মেৰুদণ্ড, যাতে তৃণভোজী প্ৰাণীবোৰে ইয়াক খোৱাৰ পৰা বিৰত থাকে, আনহাতে প্ৰাণীবোৰে এই উদ্ভিদবোৰক আশ্ৰয় হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰি শিকাৰুৰ পৰা সুৰক্ষা লাভ কৰে।
উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ মাজত থকা জটিল আৰু আন্তঃনিৰ্ভৰশীল সম্পৰ্কৰ এইবোৰ মাত্ৰ কেইটামান উদাহৰণ। জীয়াই থকা, প্ৰজনন আৰু পৰিৱেশ তন্ত্ৰৰ সামগ্ৰিক কাৰ্য্যকলাপৰ বাবে ইহঁতে ইটোৱে সিটোৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে। এই সম্পৰ্কৰ ভাৰসাম্য বজাই ৰখাটো আমাৰ প্ৰাকৃতিক পৰিৱেশৰ স্বাস্থ্য আৰু স্থিৰতাৰ বাবে অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ।
