চফ্টৱেৰ হৈছে কম্পিউটাৰক কেনেকৈ কাম কৰিব লাগে সেই বিষয়ে তথ্য বা কম্পিউটাৰৰ নিৰ্দেশনাৰ সংকলন। ই এটা কম্পিউটাৰ চিস্টেমৰ এটা মূল অংশ, ইয়াক নিৰ্দিষ্ট কামসমূহ সম্পাদন কৰিবলৈ, তথ্য প্ৰক্ৰিয়া কৰিবলৈ, আৰু হাৰ্ডৱেৰ পৰিচালনা কৰিবলৈ সক্ষম কৰে। চফ্টৱেৰক বহলভাৱে দুটা ভাগত ভাগ কৰিব পাৰি: চিষ্টেম চফ্টৱেৰ আৰু এপ্লিকেচন চফ্টৱেৰ।
চিস্টেম চফ্টৱেৰ
চিস্টেম চফ্টৱেৰে হাৰ্ডৱেৰ উপাদানসমূহ পৰিচালনা আৰু নিয়ন্ত্ৰণ কৰে আৰু এপ্লিকেচন চফ্টৱেৰ চলোৱাৰ বাবে এটা প্লেটফৰ্ম প্ৰদান কৰে। ইয়াৰ ভিতৰত আছে:
১. অপাৰেটিং চিষ্টেম (OS): কম্পিউটাৰৰ সকলো হাৰ্ডৱেৰ আৰু অন্যান্য চফ্টৱেৰ পৰিচালনা কৰা মূল চফ্টৱেৰ। উদাহৰণস্বৰূপে: উইণ্ড’জ, macOS, লিনাক্স, এণ্ড্ৰইড, iOS আদি।
২. ডিভাইচ ড্ৰাইভাৰসমূহ: বিশেষ প্ৰগ্ৰামসমূহ যি অপাৰেটিং চিস্টেমক প্ৰিন্টাৰ, গ্ৰাফিক্স কাৰ্ড, আৰু কিবৰ্ডৰ দৰে হাৰ্ডৱেৰ ডিভাইচসমূহৰ সৈতে যোগাযোগ কৰাৰ অনুমতি দিয়ে।
৩. সঁজুলি প্ৰগ্ৰামসমূহ: ৰক্ষণাবেক্ষণ কাৰ্য্যসমূহ যেনে ভাইৰাছ স্কেনিং, ডিষ্ক পৰিষ্কাৰ কৰা, আৰু চিস্টেম বেকআপসমূহ সম্পাদন কৰিবলে ডিজাইন কৰা চফ্টৱেৰ। উদাহৰণস্বৰূপে:
- এন্টিভাইৰাছ চফট্ ৱেৰ
- ডিষ্ক ব্যৱস্থাপনা সঁজুলিসমূহ
- বেকআপ চফ্টৱেৰ
এপ্লিকেচন চফ্টৱেৰ
এপ্লিকেচন চফ্টৱেৰ ব্যৱহাৰকাৰীসকলক নিৰ্দিষ্ট কাম বা এপ্লিকেচনসমূহ সম্পন্ন কৰাত সহায় কৰিবলৈ ডিজাইন কৰা হৈছে। ইয়াৰ কাৰ্য্যক্ষমতাৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি ইয়াক বিভিন্ন ধৰণৰ শ্ৰেণীত ভাগ কৰিব পাৰি:
১. উৎপাদনশীলতা চফ্টৱেৰ: ব্যৱহাৰকাৰীসকলক দস্তাবেজ, উপস্থাপন, স্প্ৰেডশ্বীট, আৰু ইমেইল পৰিচালনা কৰাত সহায় কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে:
- মাইক্ৰ’ছফ্ট অফিচ ছুইট (ৱৰ্ড, এক্সেল, পাৱাৰপইণ্ট)
- Google ৱৰ্কস্পেচ (ডক্স, শ্বীট, স্লাইড)
- ইমেইল ক্লায়েন্ট (আউটলুক, থাণ্ডাৰবাৰ্ড)
২. ৱেব ব্ৰাউজাৰ: ইণ্টাৰনেটত প্ৰৱেশ আৰু নেভিগেট কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা প্ৰগ্ৰেম। উদাহৰণস্বৰূপে:
- গুগল ক্ৰ’ম
- মজিলা ফায়াৰফক্স
- ছাফাৰী
- মাইক্ৰ’ছফ্ট এজ
৩.মাল্টিমিডিয়া চফ্টৱেৰ: অডিঅ’, ভিডিঅ’, আৰু গ্ৰাফিক্স সৃষ্টি আৰু চোৱাৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা হয়। উদাহৰণস্বৰূপে:
- এড’ব ফটোশ্বপ
- এড’ব প্ৰিমিয়াৰ প্ৰ’
- ভিএলচি মিডিয়া প্লেয়াৰ
৪. যোগাযোগ চফ্টৱেৰ: ব্যৱহাৰকাৰীৰ মাজত যোগাযোগ সামৰ্থবান কৰে। উদাহৰণস্বৰূপে:
- জুম মিটিং(Zoom meeting)
- Slack
- স্কাইপ(Skypee)
৫. ডাটাবেছ ব্যৱস্থাপনা চফ্টৱেৰ: ডাটাবেছ সৃষ্টি আৰু পৰিচালনা কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। উদাহৰণস্বৰূপে:
- MySQL
- অৰেকল ডাটাবেছ
- মাইক্ৰ’ছফ্ট এছকিউএল চাৰ্ভাৰ
৬. গেম আৰু মনোৰঞ্জন চফ্টৱেৰ: ভিডিঅ’ গেম আৰু অন্যান্য মনোৰঞ্জন এপ্লিকেচন অন্তৰ্ভুক্ত। উদাহৰণস্বৰূপে:
- মাইনক্ৰাফ্ট
- ফৰ্টনাইট
- স্পটিফাই
৭. শিক্ষামূলক চফট্ ৱেৰ: পাঠদান আৰু শিক্ষণৰ উদ্দেশ্যে ডিজাইন কৰা হৈছে। উদাহৰণস্বৰূপে:
- ডুঅলিংগো
- খান একাডেমী
- Moodle
চফ্টৱেৰত মূল ধাৰণাসমূহ
- উৎস ক’ড: এজন প্ৰগ্ৰেমাৰে লিখা মানুহে পঢ়িব পৰা নিৰ্দেশনাৰ গোট, যিটো তাৰ পিছত মেচিন ক’ডত কম্পাইল কৰা হয় যিটো কম্পিউটাৰে এক্সিকিউট কৰিব পাৰে।
- এক্সিকিউটেবল: কম্পিউটাৰে চলাব পৰা চফ্টৱেৰৰ কম্পাইল কৰা সংস্কৰণ।
- চফ্টৱেৰ বিকাশ জীৱনচক্ৰ (SDLC): চফ্টৱেৰ পৰিকল্পনা, সৃষ্টি, পৰীক্ষণ আৰু মোতায়েন প্ৰক্ৰিয়া। সাধাৰণ পদ্ধতিসমূহৰ ভিতৰত Agile, Waterfall, আৰু DevOps অন্তৰ্ভুক্ত।
- আপডেইটসমূহ আৰু পেচসমূহ: চফ্টৱেৰ বিকাশকসকলে কাৰ্য্যকৰীতা, সুৰক্ষা, বা পৰিৱেশন উন্নত কৰিবলে উন্মোচন কৰা উন্নতিসমূহ বা বাগ সমাধানসমূহ।
- অনুজ্ঞাপত্ৰ: চফ্টৱেৰ কেনেকৈ ব্যৱহাৰ আৰু বিতৰণ কৰিব পাৰি তাৰ সংজ্ঞা দিয়া আইনী চুক্তি। উদাহৰণসমূহৰ ভিতৰত মুক্ত-উৎস অনুজ্ঞাসমূহ (যেনে, MIT, GPL) আৰু মালিকানাধীন অনুজ্ঞাসমূহ অন্তৰ্ভুক্ত।
সামৰণিত ক’বলৈ গ’লে, কম্পিউটাৰ ব্যৱস্থাৰ কাৰ্য্যক্ষমতা আৰু ব্যৱহাৰযোগ্যতাৰ বাবে চফ্টৱেৰ অপৰিহাৰ্য, ই মৌলিক কাৰ্য্য আৰু জটিল কাম দুয়োটাৰে বাবে প্ৰয়োজনীয় নিৰ্দেশনা আৰু সঁজুলিসমূহ প্ৰদান কৰে।