দুৰ্যোগ ব্যৱস্থাপনাই দুৰ্যোগৰ বাবে প্ৰস্তুতি চলোৱা, তাৰ প্ৰতি সঁহাৰি জনোৱা আৰু দুৰ্যোগৰ পৰা উদ্ধাৰ হোৱা প্ৰক্ৰিয়াক বুজায়। দুৰ্যোগ প্ৰাকৃতিক হ’ব পাৰে, যেনে ভূমিকম্প, বানপানী, আৰু হাৰিকেন, বা মানৱসৃষ্ট, যেনে সন্ত্ৰাসবাদী আক্ৰমণ বা উদ্যোগিক দুৰ্ঘটনা। ফলপ্ৰসূ দুৰ্যোগ ব্যৱস্থাপনাৰ বাবে চৰকাৰী সংস্থা, বেচৰকাৰী সংস্থা, আৰু জনসাধাৰণৰ মাজত এক সমন্বিত প্ৰচেষ্টাৰ প্ৰয়োজন।
দুৰ্যোগ ব্যৱস্থাপনাৰ প্ৰথম পদক্ষেপ হ’ল প্ৰস্তুতি। ইয়াৰ ভিতৰত এটা নিৰ্দিষ্ট অঞ্চলত সম্ভাৱ্য বিপদ আৰু বিপদ চিনাক্ত কৰা, জৰুৰীকালীন পৰিকল্পনা প্ৰস্তুত কৰা, আৰু সেই পৰিকল্পনাসমূহ পৰীক্ষা কৰিবলৈ নিয়মীয়াকৈ অনুশীলন আৰু অনুশীলন কৰা আদি অন্তৰ্ভুক্ত। প্ৰস্তুতিৰ লগত জনসাধাৰণক তেওঁলোকৰ অঞ্চলৰ সম্ভাৱ্য বিপদ আৰু বিপদৰ বিষয়ে আৰু ইয়াৰ প্ৰতি কেনেদৰে সঁহাৰি জনাব লাগে সেই বিষয়ে জ্ঞান দিয়াটোও জড়িত হৈ থাকে।
যেতিয়া কোনো দুৰ্যোগৰ সৃষ্টি হয়, তেতিয়া পৰৱৰ্তী পদক্ষেপ হ’ল সঁহাৰি। ইয়াৰ লগত দুৰ্যোগৰ ফলত ক্ষতিগ্ৰস্তসকলক তাৎক্ষণিক সহায় আগবঢ়াবলৈ সম্পদ সংগ্ৰহ কৰাটো জড়িত হৈ আছে। ইয়াৰ ভিতৰত অনুসন্ধান আৰু উদ্ধাৰ অভিযান, আশ্ৰয় আৰু চিকিৎসা সেৱা, খাদ্য আৰু পানী বিতৰণ আদি অন্তৰ্ভুক্ত হ’ব পাৰে। জীৱন ৰক্ষা আৰু দুৰ্যোগৰ প্ৰভাৱ কম কৰাৰ ক্ষেত্ৰত সঁহাৰিৰ পৰ্যায়টো অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ।
দুৰ্যোগ ব্যৱস্থাপনাৰ অন্তিম পৰ্যায়টো হ’ল পুনৰুদ্ধাৰ। ইয়াৰ ভিতৰত আন্তঃগাঁথনি পুনৰুদ্ধাৰ কৰা, দুৰ্যোগৰ ফলত ক্ষতিগ্ৰস্ত হোৱা লোকসকলক সহায় আগবঢ়োৱা, আৰু সম্প্ৰদায়সমূহ পুনৰ নিৰ্মাণ কৰা আদি অন্তৰ্ভুক্ত। আৰোগ্য লাভৰ বাবে বছৰ বছৰ লাগিব পাৰে, আৰু ইয়াৰ বাবে চৰকাৰী সংস্থা, বেচৰকাৰী সংস্থা, আৰু জনসাধাৰণৰ পৰা দীৰ্ঘম্যাদী প্ৰতিশ্ৰুতিৰ প্ৰয়োজন।
দুৰ্যোগ ব্যৱস্থাপনাৰ ক্ষেত্ৰত ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিব পাৰে। তেওঁলোকে সম্ভাৱ্য বিপদ আৰু বিপদৰ বিষয়ে সজাগতা বিয়পোৱাত সহায় কৰিব পাৰে, সাহায্য প্ৰচেষ্টাত সহায় কৰিবলৈ নিজৰ সময় আৰু সম্পদ স্বেচ্ছাই আগবঢ়াব পাৰে, আৰু সিদ্ধান্ত গ্ৰহণৰ ক্ষেত্ৰত অৱগত কৰিবলৈ গৱেষণা কৰিব পাৰে। ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলে তেওঁলোকৰ বিদ্যালয় আৰু স্থানীয় কৰ্তৃপক্ষৰ সৈতেও কাম কৰি জৰুৰীকালীন পৰিকল্পনা প্ৰস্তুত কৰিব পাৰে আৰু অনুশীলন আৰু অনুশীলনত অংশগ্ৰহণ কৰিব পাৰে।
সামৰণিত ক’ব পাৰি যে দুৰ্যোগ ব্যৱস্থাপনা এক জটিল প্ৰক্ৰিয়া যাৰ বাবে বিভিন্ন অংশীদাৰৰ মাজত সমন্বিত প্ৰচেষ্টাৰ প্ৰয়োজন। প্ৰস্তুতি, সঁহাৰি আৰু পুনৰুদ্ধাৰ হৈছে দুৰ্যোগ ব্যৱস্থাপনাৰ তিনিটা মূল পৰ্যায়। ফলপ্ৰসূ দুৰ্যোগ ব্যৱস্থাপনাই জীৱন ৰক্ষা কৰিব পাৰে, দুৰ্যোগৰ প্ৰভাৱ কম কৰিব পাৰে, আৰু সম্প্ৰদায়সমূহক অধিক সোনকালে সুস্থ হোৱাত সহায় কৰিব পাৰে। নিজৰ সম্প্ৰদায় আৰু স্থানীয় কৰ্তৃপক্ষৰ সৈতে একেলগে কাম কৰি ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলে এখন সুৰক্ষিত আৰু অধিক স্থিতিস্থাপক সমাজ গঢ়ি তোলাত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিব পাৰে।